Judith heeft een narcistische vader
21 februari 2024
Judiths (44) vader neemt het niet zo nauw als het om relaties gaat. Hij bedroog haar moeder en heeft nu om de haverklap een ander. Oog voor zijn kinderen en zijn kleinkinderen heeft hij nauwelijks. “Ik schaam me voor zijn losbandige gedrag.”
‘Hekel’
Judith : “Ik heb een hekel aan mijn vader en ik schaam me voor hem. Dat vind ik best moeilijk om zo hardop te zeggen. Als dochter zou ik toch iets anders moeten voelen? Mijn vader, Anton, is 74 jaar en opa van vijf prachtige kleinkinderen. Anderen zien hem als een nette, beschaafde man. Toch kan ik mijn vader maar moeilijk in mijn buurt verdragen. Ik voel me totaal niet op mijn gemak bij hem. Hij is een enorme egoïst die er niet voor terugdeinst om over anderen heen te walsen als hij er zelf beter van wordt. Een echte narcist, die ook nog eens zo gierig is als de pest.
Mijn vader en ik hebben nooit een hechte band gehad. Hij had vroeger al meer met mijn oudste broer Rick dan met mijn zusje Annelies en mij. Rick kon goed leren, daar pronkte mijn vader graag mee. Mij gaf hij het gevoel dat hij niet trots op me was. Hij zei altijd: ‘Wat ben je aan het doen? Maak je eens nuttig! Ga huiswerk maken, zoek een bijbaantje.’ Nooit was hij belangstellend. Mijn verhalen interesseerden hem niet. Dus als hij thuis was, bleef ik meestal boven in mijn kamer. En moest ik toch beneden zijn, dan ging ik in de draaistoel zitten met de rug naar hem toe.”
Knappe verschijning
“Ik weet nog hoe mijn zus en ik op een zondag in huis op zoek gingen naar bewijzen dat hij niet onze echte vader is. Want echte vaders zijn lief en houden onvoorwaardelijk van je. Mijn vader was overigens zelden thuis, wat ik toen niet erg vond. Hij moest altijd werken en deed in de avonduren een extra studie of had vergaderingen. ‘Als afdelingshoofd van een ziekenhuis heb ik immers een verantwoordelijke functie’, zei hij altijd. Mijn moeder vond zijn ambities maar niks. Zij had liever dat hij vaker thuis was, bij zijn gezin. Bovendien vertrouwde ze hem niet. ‘Hij heeft vast een vriendinnetje’, zei ze vaak.
Mijn vader is een knappe verschijning. Charismatisch ook. Bovendien is hij zo’n man die graag in the picture staat en het prachtig vindt als vrouwen tegen hem op kijken. In het ziekenhuis, waar meer dan negentig procent vrouw was, had hij de vrouwen voor het uitkiezen. ‘Je vader is liever bij zijn secretaresse of een van die verpleegstertjes dan bij mij’, klaagde mijn moeder tijdens het avondeten. Ze bracht het luchtig, als grapje. Alsof het haar niets kon schelen. Maar natuurlijk deed het haar pijn. Ze hield zich groot voor ons.”
Hoogverraad
“Harde bewijzen dat mijn vader vreemdging, kreeg ik na de dood van mijn moeder. Zij overleed tien jaar geleden aan een hartaanval. Ze was aan het wandelen met een vriendin en zakte zo in elkaar. Mijn zus, broer en ik waren er kapot van. Zelfs mijn vader leek van slag. Vooral omdat het zo onverwacht was. Mijn ouders zouden die zomer een mooie reis naar Zuid-Afrika maken. Iets waarop mijn moeder zich echt had verheugd. Omdat mijn vader de trip beslist niet wilde cancelen, vroeg hij de beste vriendin van mijn moeder mee, Ria. Zij was weduwe, kende mijn ouders goed en wist alles van mijn moeder. Door samen op reis te gaan, konden ze het verdriet om mijn moeder delen en wellicht een plekje geven. Ze waren al een paar dagen weg toen mijn vader me vroeg of ik wat reisgegevens die hij was vergeten te printen, wilde opzoeken in zijn mailbox. Toen ik zijn mail opende, viel mijn oog meteen op een mailtje van een voor mij onbekende vrouw. Al scrollend kwam ik erachter dat hij al twee jaar contact met haar had. Dus ook toen mijn moeder nog leefde! Ik kon het niet laten te kijken wat mijn vader schreef. De inhoud van de laatste mailtjes liet weinig aan de verbeelding over. Zij schreef: ‘Wanneer zie ik je weer? Ik verlang naar je en hou van je.’ Hij antwoordde: ‘Eerst de dagen in Zuid-Afrika zien door te komen, daarna gaan wij op reis. Xxx… Anton.’ Het was duidelijk: hij had een relatie met deze vrouw.
Ik was niet eens verbaasd. Het was eerder een bevestiging van wat ik al wist. Op dat moment walgde ik van mijn vader. Ik besloot mijn geheim te delen met Ria. Op Schiphol vroeg ik haar of ze wist dat mijn vader al iemand anders had. Ik vertelde haar over de mailtjes die ik had gelezen. ‘O’, zei ze, een beetje geïrriteerd. ‘Dat hoop ik niet voor hem, want wij zijn inmiddels ook meer dan goede vrienden.’ Bam. Ze gooide het zo op tafel. Al sinds mijn moeders begrafenis hadden ze een relatie. Ik kon het niet geloven. Het voelde als hoogverraad naar mijn moeder. Dat zei ik haar ook. Ria zag dat anders. ‘Het is misschien wat snel’, gaf ze toe. ‘Maar je moeder had niet anders gewild dan dat we verder zouden gaan met ons leven en gelukkig zouden worden.’ ‘Ja ja’, zei ik. ‘Gelukkig worden met mijn vader… dat wordt nog een hele klus. Volgens mij krijg je er meteen een harem aan vrouwen bij.’”
Verschrikkelijk gedrag
“Natuurlijk heb ik mijn vader een dag later ook geconfronteerd met mijn ontdekking en ik vroeg hem naar zijn relatie met Ria. ‘Ik gun je jouw geluk met Ria of wie dan ook’, zei ik. ‘Maar waarom ben je er niet eerlijk over?’ Hij vond dat ik me er niet mee moest bemoeien. Ik maakte er ook meer van dan het was, vond hij. Bovendien: het was toch zíjn leven? Wat hij deed en vooral met wie, daar had ik niks mee te maken. En daar heeft hij ook een punt. Toch vind ik zijn gedrag verschrikkelijk. We wonen met z’n allen in een klein dorp waar niets geheim blijft en veel wordt geroddeld. Dat mijn vader zich nogal losbandig gedraagt, blijft niet onopgemerkt en daar schaam ik me voor. De relatie met Ria hield niet lang stand. Zij ontdekte al snel zijn ware aard en hoeft hem – maar ook ons, zijn kinderen – niet meer te zien. Hij is nu, na twee andere kortstondige affaires, samen met Netty, een lieve, zachtaardige vrouw. Ze wonen niet samen en hebben afgesproken dat ze elkaar alleen in het weekend zien. Doordeweeks is mijn vader nog steeds in de weer met andere vrouwen. Dat weet ik, omdat ik geregeld vreemde auto’s op de oprit zie staan. Laatst ging ik onverwacht langs met mijn kinderen, omdat ze hun rapport wilden laten zien en zat hij ’s middags om drie uur in zijn badjas in de kamer. Boven hoorde ik de wc. Toen ik vroeg of hij bezoek had, vroeg hij of we een andere keer terug wilden komen. Ook Netty wordt dus bedrogen.”
Schaamteloos liegen
“Een vriendin van me zei: ‘Laat het toch gaan. De man is volwassen, intelligent en heeft jouw goedkeuring niet nodig.’ Maar ik voel nog altijd medelijden voor mijn moeder. En ik voel me plaatsvervangend schuldig naar zijn vriendin. Hij houdt ze allemaal aan het lijntje en liegt ook zijn kinderen en kleinkinderen schaamteloos voor. Ik weet dat hij zijn scharrels dure spullen geeft. Er lag eens een bonnetje op tafel van de plaatselijke juwelier. Toen maakte mijn hart een sprongetje: zou hij voor mij of de kinderen iets leuks hebben gekocht? Maar nee. Al zwemt hij in het geld, woont hij in een prachtig huis en rijdt hij een dikke Jaguar: ík merk daar niets van. Naar buiten toe speelt hij mooi weer en is alles geweldig. In het bijzijn van anderen speelt hij de warme vader en liefhebbende opa. Maar zodra de deur in het slot valt, gaat het masker af en zien we wie hij werkelijk is. Toen we studeerden, betaalde hij ons collegegeld niet. We moesten zelf maar een baantje zoeken om onze studie en studentenkamer te bekostigen. Op ons huis zit een megahoge hypotheek waarvan ik nu al weet dat we die over twintig jaar echt niet hebben afbetaald. En toen ik een paar jaar geleden een webshop begon, weigerde mijn vader garant te staan. Ik moest mijn eigen boontjes maar doppen, vond hij. Natuurlijk, hij heeft gelijk. Hem is ook niets komen aanwaaien. Toch kun je soms niet anders dan hulp vragen.
Onze dochter van negen heeft een vorm van autisme. Voor haar moesten we allerlei zorg inkopen die niet direct werd vergoed door onze zorgverzekeraar. Daar kwam op een gegeven moment een belastingaanslag bovenop waarop ik niet had gerekend en tja, toen kon ik voor mijn gevoel niet anders dan mijn vader om hulp vragen. Ik denk dat het om 1500 euro ging. Eerst gaf hij me een sneer, dat ik zuiniger moest leven. Daarna zette hij zijn vraagtekens bij de diagnose autisme. ‘Die kleindochter van mij moet zich gewoon aanpassen, daar is verder niks mis mee. Dat je zo veel geld uitgeeft aan behandelingen en onderzoeken is onzinnig.’ Uiteindelijk gaf hij me vijfhonderd euro, voor de rest van de aanslag moest ik maar een betalingsregeling voorstellen. Typisch mijn vader. Je eerst kleineren en dan een beetje tegemoetkomen, zodat je je een mislukkeling voelt. Ik moest maar een voorbeeld nemen aan mijn broer, die heeft zijn zaakjes wel op orde. Ja, omdat hij chirurg is en dus bakken met geld verdient.”
Breken of niet?
“Tegenwoordig ga ik mijn vader zo veel mogelijk uit de weg. Maar soms ontkom ik er niet aan om contact te hebben. Het liefst zou ik met hem breken. Als ik geen kinderen had gehad, had ik dat waarschijnlijk allang gedaan. Maar ik wil mijn kinderen geen opa onthouden. Ze moeten hun oma ook al missen. Bovendien is hij nog de enige link naar mijn jeugd. Als ik vragen heb over vroeger, kan mijn vader me nog iets vertellen. Heel af en toe laat hij iets los over mijn moeder. Dan hang ik aan zijn lippen. Zoals toen ik een miskraam kreeg tussen mijn twee kinderen in. Mijn vader merkte op dat mijn moeder dat ook had gehad. Dat wist ik niet en dat soort informatie koester ik, daar haal ik troost uit.
Helaas duren die momenten altijd maar kort en zijn ze zeldzaam. Als ik iets te lang doorvraag, trekt mijn vader een muur op. ‘Je hoeft niet alles te weten. Ik bemoei me toch ook niet met jouw leven?’ Deed je dat maar, denk ik dan. Verdiepte hij zich maar eens een beetje in me. Dan zou hij zien dat zijn gedrag me pijn doet. En dat het invloed
heeft op mijn leven. Door hem vertrouw ik mijn eigen man soms niet. Mijn zus heeft daar ook last van, zei ze laatst. Het is de erfenis uit onze jeugd, denk ik. Mijn vader ging vreemd en mijn moeder keek lijdzaam toe. Dat gaat mij niet gebeuren. Daarom zit ik er bovenop als Dirk een onschuldig appje krijgt van een vrouwelijke collega. En als ik hem ernaar vraag en hij stottert even, denk ik: zie je wel, hij liegt. Hij gaat vreemd. Mijn grootste angst is dat hij me op een dag verlaat voor een ander. Dat heb ik laatst eerlijk verteld aan Dirk. Hij reageerde verbaasd. ‘We hebben het toch fijn samen? Ik ben je vader niet’, zei hij. Klopt, Dirk is lief, zacht en aardig. En hij heeft wél een prima relatie met zijn dochters.
We hebben nu afgesproken dat ik open ben over mijn twijfels, zodat ik dingen in mijn hoofd niet groter maak dan ze zijn. Dat werkt. Of de relatie met mijn vader ooit verandert? Ik denk het niet. Af en toe vraag ik of hij wil oppassen. Als hij weer allerlei smoezen bedenkt, denk ik: laat maar. Ga maar naar je vriendinnetje. Hij weet dat ik hem doorheb en dat zit hem waarschijnlijk niet lekker. Laatst kwam ik de vrouw van mijn vaders collega tegen. Degene met wie mijn moeder altijd haar zorgen deelde. Zij is inmiddels gescheiden. Ik vroeg haar naar de relatie van mijn ouders. Ze zei: ‘Meid, je vader heeft zo veel harten gebroken en jonge vrouwen het hoofd op hol gebracht.’ Sindsdien vraag ik me af: hoeveel schaduwweduwen en bastaardkinderen zullen er straks aan mijn vaders graf staan?”
Tip van Vriendin
In dit boek legt Marjan de Vries stapsgewijs en aan de hand van vele voorbeelden uit haar praktijk uit hoe je narcisme kunt herkennen en vervolgens hoe je weerbaarder kunt worden binnen de relatie, of daarbuiten, als je besluit de relatie te beëindigen. Voor meer informatie klik op onderstaande button.
Uit de schaduw van narcisme
Lees ook: Nienke: ‘Mijn man verliet me voor mijn zus’
Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een digitaal abonnement op Vriendin.
