Naomi: ‘Iedereen geeft mij de schuld van mijn te dikke kind’

30 augustus 2023

Bart (13) heeft obesitas. Regelmatig krijgt Naomi (38) ‘tips’ van haar omgeving over wat haar zoon allemaal wel en niet moet eten en doen om af te vallen.

Naomi:  “Als ik naar Bart kijk, zie ik een stevige jongen. Hollands welvaren, zou je kunnen zeggen. Hij heeft stevige bovenbenen, mollige armen en een buik met aan de zijkant vetrollen. ’s Winters kan hij de boel nog wel verhullen met wat wijdere kleding, maar zomers is het overduidelijk: mijn kind is te dik.

Hij heeft een BMI van 30 en dan heb je officieel obesitas. Als moeder ben ik daar niet trots op, maar ik schaam me er ook niet voor. Ik weet waar het overgewicht vandaan komt en hoop dat het goedkomt met de kilo’s zodra hij weer een groeispurt krijgt. Ik geneer me ook niet als ik met hem over straat loop. Sterker nog, dan pak ik zijn hand vast of sla een arm om hem heen. Iedereen mag weten: dit is mijn kind.

Tuurlijk ben ik niet helemaal ongevoelig voor wat de buitenwereld zegt en vindt van het uiterlijk van Bart. Ik weet dat de meeste mensen mij de schuld geven van zijn overgewicht. Ik ben de verantwoordelijke, degene die had moeten zorgen dat het niet zo de spuigaten uitliep, vindt men. Prima als mensen zo denken, al ligt het allemaal veel genuanceerder. Het raakt me niet meer zo. Wat me wel raakt, is als iemand Bart aanspreekt over zijn gewicht of een stekelige opmerking maakt. Dat komt binnen, doet pijn. En dan kom ik ook meteen voor hem in het geweer.”

Zware bouw en aanleg

“Bart was bij zijn geboorte al een flinke baby. Een negenponder. Hij zat altijd op de +2 lijn bij de controles op het consultatiebureau. Ik heb me daar nooit echt zorgen over gemaakt, het is maar een gemiddelde. Je hebt altijd dunne en wat dikkere kinderen en Bart heeft gewoon een zwaardere bouw en aanleg om dik te worden. Als kind, hij is nu een puber van dertien, had hij altijd periodes waarin hij wat dikker was. Dan kwam daarna weer een groeispurt en zag hij er weer uit zoals de rest van de klas. Tot ongeveer zijn tiende… Toen bleef hij hangen in zijn lengte en werd hij alsmaar dikker. Nu is hij nog steeds maar 1,58 meter lang en weegt hij 75 kilo.

Te zwaar. Daar draai ik niet omheen. Maar wat me stoort, is dat mensen – ouders uit de buurt, van kinderen uit zijn klas, maar ook mijn eigen familie – snel oordelen: ‘Je geeft hem te veel snoep of hij zal wel te veel vet binnenkrijgen.’ ‘Naomi is een alleenstaande moeder, ze verwent hem te veel.’ Of: ‘Ze heeft hem totaal niet onder controle.’ Niets van dat alles is waar.

Ik voed hem inderdaad in mijn eentje op. Mijn ex en ik gingen vier jaar geleden uit elkaar en Bart is fulltime bij mij. Op het moment heeft hij ook even geen contact meer met zijn vader. Laten we het erop houden dat het niet boterde tussen die twee. Maar dit is wel de reden geweest dat hij een tijdje niet lekker in zijn vel zat, meer ging eten, snacken, niet van de bank af kwam en behoorlijk groeide in kilo’s.”

Nooit gepest

“Ondertussen gaat het met zijn gemoed al een stuk beter en eet hij weer normaal. Voor zover dat gaat. Bart is namelijk bepaald geen doorsnee jongen. Hij heeft een autismespectrumstoornis. Dat zie je niet aan de buitenkant. Dat merk je pas als je wat langer met hem bent. Hij is heel intelligent en verbaal ontzettend sterk. Maar hij kan niet goed tegen prikkels en geluiden, dus loopt vaak met een koptelefoon op. Hij accepteert maar van een enkeling autoriteit en kan soms keihard tegen iemand ingaan.

Ik realiseer me dat hij misschien wat asociaal overkomt bij andere mensen. Toch heeft hij nooit echte problemen veroorzaakt. Hij heeft een select groepje vrienden met wie hij optrekt. Ze kennen hem door en door en begrijpen het als hij af en toe uit zijn plaat gaat. Ik geloof niet dat ze het met elkaar over zijn overgewicht hebben. Een van zijn beste vrienden is ook wat te zwaar. Het lijkt alsof het hen niets doet. Ze accepteren elkaar zoals ze zijn en hebben de grootste lol.

Bart is ook nooit gepest met zijn overgewicht. Ik denk omdat hij er zelf met de nodige zelfspot naar kijkt. Zodra het over zwembandjes gaat, zegt hij: ‘Die heb ik niet nodig. Want ik heb ze standaard bij me.’ En daar kunnen ze dan keihard om lachen.”

Moeilijke eter

“Vanwege zijn autismespectrumstoornis is Bart gebaat bij regelmaat en ritme. Ook als het gaat om voeding. Hij is een moeilijke eter: lust lang niet alle groenten en ook maar een handjevol fruit. Rijst vindt hij niet lekker, pasta en brood wel. Echt gevarieerd is het allemaal niet. Ondanks dat zorg ik ervoor dat hij ’s ochtends zijn brood eet. Om tien uur is er een gezond tussendoortje, tussen de middag opnieuw brood, zo’n vier sneeën. ’s Middags mag hij tussendoor iets lekkers pakken en ’s avonds eten we warm met een toetje. Daarna is het klaar. Drinken mag hij van mij onbeperkt, al hebben we afgesproken dat hij slechts twee glazen zoetigheid per dag neemt. Verder alleen water en thee.

Dat is wat hij nu eet en drinkt. Ik heb laatst aan de huisarts gevraagd of ik dingen anders moet doen. Hij vond van niet. Aan zijn voedingspatroon valt weinig te veranderen. En Bart op dieet zetten, lijkt me als moeder helemaal ongezond. Hij is nog maar een puber. Soms lijkt het wel of ik de enige ben die hier zo over denkt. Laatst kwam ik in de supermarkt mijn buurvrouw tegen. Ze keek heel opzichtig naar de chips en het ijs in mijn karretje en zei toen: ‘Dat heb je toch niet voor Bart gekocht?’ Nou ja, zeg.

En dan heb je nog die hele meute moeders met zogenaamd goedbedoelde adviezen: ‘Je geeft hem toch geen tussendoortjes?’ ‘Hij moet echt naar een sportclub.’ En: ‘Je hebt toch geen snoep in huis?’ Of wat dacht je van: ‘Laatst las ik iets over een nieuw dieet, misschien is het ook iets voor Bart.’ Ik kan niets met dit soort opmerkingen. Vaak laat ik het gewoon aan me voorbijgaan en reageer ik niet eens. Af en toe schiet ik ook uit mijn slof en zeg ik: ‘Bemoei je er niet mee, wiens kind is het eigenlijk? Ik weet dat we geen gekke dingen doen. Bart is geen snoeper en we eten elke dag zo gezond mogelijk.’”

Bewust van de risico’s

“Het doet hem dus echt niks dat hij te zwaar is. Ik vermoed omdat hij er zelf de nadelen nog niet van ondervindt. Al zijn die er al wel. Hij krijgt bijvoorbeeld maar met moeite zijn schoenen en sokken aan. Veters strikken is helemaal een klus. Simpelweg omdat er van alles in de weg zit. Als ik hem dan zie worstelen, denk ik: hij moet niet nog zwaarder worden, dat is echt slecht voor zijn gezondheid. Dat is wel een dingetje dat constant in mijn achterhoofd zit.

Ik praat daar sinds kort ook over met hem. Voorheen dacht ik altijd: je bent nog te jong, je hoeft je niet druk te maken om je gewicht. Dat is iets waar ik jou niet mee ga belasten. Maar nu vind ik hem wel oud genoeg om iets met die informatie te kunnen. Begrijp me goed, ik denk nog steeds dat hij zich niet al te druk hoeft te maken om zijn gewicht, maar ik vind wel dat hij moet weten dat overgewicht ongezond is. Dat het niet goed is voor zijn gewrichten en hij een hoger risico loopt op allerlei ziektes zoals bijvoorbeeld diabetes type 2. Ik probeer hem daarvan bewust te maken. Hem bijvoorbeeld te vertellen dat hij meer moet bewegen.

Dat daalt langzaam bij Bart. Net als veel pubers is hij lui en heel moeilijk te activeren. Het liefst ligt hij de hele dag op de bank of gamet hij met vrienden in zijn slaapkamer. Hij is dus absoluut geen sportief type. En daar valt natuurlijk de meeste winst te behalen. Dus van mij moet hij nu twee keer per dag de hond uitlaten.

En hij weet dat alles wat hij extra doet aan lichamelijke inspanning hem een extra snee brood oplevert. Doet hij niks extra’s, dan heeft hij dat extra sneetje brood ook niet nodig. Tuurlijk vindt Bart dat niet altijd leuk. ‘Wat gemeen dat je me op rantsoen zet’, zegt hij dan. Maar ik blijf rustig uitleggen dat als hij niks extra doet, zijn lichaam ook niets extra’s nodig heeft.”

Ingewikkelde relatie met eten

“Tuurlijk gaan we ook weleens samen naar McDonald’s. Ik kan hem toch niet alles ontzeggen? En ja, ik vind ook weleens een snoeppapiertje op zijn slaapkamer. Daar maak ik geen al te groot drama van. Ik blijf relaxt en zeg eerder iets als: ‘Was het lekker?’ Vaak antwoordt hij dan: ‘Ik had er zo’n zin in.’ Prima, als je het maar bij één snoepje houdt.

Ik wil er niet al te moeilijk over doen. Ik weet wat ik in huis heb en treed echt wel op als ik merk dat hij stiekem eet. Maar ik denk dat hoe moeilijker ik erover doe, hoe groter het probleem wordt. Ik wil niet dat als Bart straks dertig is, hij een ingewikkelde relatie heeft met eten omdat er in zijn jeugd van alles verboden werd.

Zelf ben ik mijn hele leven veel te mager geweest. Pas sinds een paar jaar zit ik op een gezond gewicht. Mijn ouders probeerden van alles om me maar op een gezond gewicht te krijgen. Hoe meer zij hun best deden, hoe minder ik at. Ik denk dat het zo ook bij Bart werkt. Hij is geen zoetekauw, maar ik weet zeker dat hoe meer ik verbied, hoe verleidelijker die snoeppot voor hem wordt. Dat ga ik dus niet doen.

Ik probeer hem wel zo min mogelijk te confronteren met lekkere dingen. Mijn eigen snaaimomenten stel ik uit tot het moment dat hij in bed ligt. Al snaaien we af en toe ook samen. Als er iets leuks is op tv, nemen we een bakje chips. Moet kunnen, vind ik. Zolang we er een gezond eetpatroon op nahouden, mogen we af en toe best afwijken.”

Elkaar steunen

“Het is jammer dat de buitenwacht zich zo met mijn opvoeding bemoeit. Als iemand me gewoon zou vragen waarom Bart overgewicht heeft, leg ik met liefde uit wat er aan de hand is en hoe we ermee omgaan. Maar ik heb genoeg van alle vooroordelen. En afvaltips die nergens op slaan. Moedermaffia noem ik het. Laten we elkaar steunen in plaats van afvallen. Ik ben echt niet de enige moeder die struggelt met het overgewicht van haar kind.

De zomer komt er straks weer aan en ik ben me ervan bewust dat Bart met zijn postuur nog meer opvalt dan vorige zomer. Daar bereid ik hem voorzichtig op voor. Ik zeg bijvoorbeeld dat mensen keihard kunnen zijn en misschien wel nare opmerkingen gaan maken over zijn gewicht. En dat ik dat niet kan voorkomen. Zelf denkt hij dat het wel zal loslopen. Toch leer ik hem wat hij kan zeggen als het toch gebeurt, zoals: ‘Ik ben wel gelukkig met hoe ik eruitzie en trots op mezelf.’ Want die boodschap geef ik hem elke dag mee: Dat hij goed is zoals hij is.”

Lees ook: Christie: ‘Het is mijn schuld dat mijn kind te dik is’

Foto: Getty Images

Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een digitaal abonnement op Vriendin.