Deskundige legt uit: dit is waarom autisme bij vrouwen zo anders is

16 april 2021

Autisme wordt bij vrouwen minder snel herkend dan bij mannen. Hoe komt dat? Deskundige Annelies Spek: “Doordat vrouwen hebben geleerd om oogcontact te maken en een gesprek te voeren, wordt er niet snel gedacht aan autisme.”

Waarin verschilt autisme bij vrouwen en mannen? En hoe kan het dat het bij vrouwen vaak onontdekt blijft? Annelies Spek, klinisch psycholoog en eigenaar van het ­Autisme Expertisecentrum: “Mensen met autisme hebben moeite met sociaal contact doordat ze anderen minder goed aanvoelen. Vaak zijn ze gevoelig voor prikkels en hebben ze specifieke fascinaties. Heel lang gingen deskundigen ervan uit dat autisme alleen bij mannen voorkwam.

Lastig vast te stellen

Na onderzoek werd duidelijk dat het ook voorkomt bij vrouwen, maar dat het lastiger is om vast te stellen omdat het zich op een andere manier kan openbaren. Vrouwen met autisme komen vaak in het hulpverleningstraject terecht met klachten als somberheid, depressiviteit en eetstoornissen. Ze ervaren het leven als zwaar omdat het contact met anderen hen veel moeite kost. Doordat vrouwen doorgaans hebben geleerd om oogcontact te maken en een gesprek te voeren, wordt er niet snel gedacht aan autisme. Ook zijn hun fascinaties vaak anders, bijvoorbeeld lezen of dieren. Niet echt interessegebieden die men linkt aan autisme.”

Hard werken

“Van vrouwen wordt verlangd dat ze sociaal zijn en zo worden ze ook opgevoed. Aan mannen worden andere eisen gesteld. Om die reden zijn vrouwen met autisme beter in het maken van oogcontact en het voeren van gesprekken. Dit gedrag wordt maskeren en camoufleren genoemd. Hoewel veel vrouwen dat dus hebben geleerd, blijft het voor hen hard werken. Het vooruitzicht van een verjaardagsbezoek kan voor iemand met autisme voelen als een wiskundig probleem. Dagen van tevoren kun je je afvragen wie er komt, wie er vorig jaar kwam en wat goede gespreksonderwerpen zijn. Als de avond anders loopt dan gepland, moet je ineens een ander plan bedenken. Dat zorgt ook weer voor spanningen. Het is niet zo vreemd dat deze vrouwen zich overbelast voelen. Doorgaans ervaren vrouwen met autisme ook meer problemen dan mannen, omdat ze zo ontzettend graag sociaal vaardig willen zijn. Ze stuiten ook op meer onbegrip als ze in sociale situaties de plank misslaan. Het interpreteren van gezichts-uitdrukkingen en de toon van iemands stem luisteren heel nauw. Als een collega zegt niet lekker in haar vel te zitten, weet iemand zonder autisme of die collega behoefte heeft aan een praatje of juist niet door de manier waarop ze het zegt. Mensen met autisme voelen dat niet aan, waardoor ze voor hun omgeving vreemd of bot kunnen overkomen.”

Lees ook: Zjos: ‘Ik wil af van het slechte stempel; autisme is niet erg’

Gevoelig voor prikkels

“Veel vrouwen met autisme die ook moeder zijn, ervaren de opvoeding van kinderen als zwaar. Als ouder is het belangrijk dat je sociaal gedrag van je kind kunt inschatten. Als een kind huilt, weet een moeder wat voor soort huil het is: heeft het pijn of wilt het aandacht? Vrouwen met autisme hebben vaak moeite dit onderscheid te maken. Ze zijn ook nog eens extra gevoelig voor prikkels en kunnen lastig tegen verandering. Het kan overweldigend zijn om contact te moeten hebben met andere ouders en leerkrachten. Het ophalen van een kind van een partijtje lijkt heel simpel. Maar voor een moeder met autisme kan dit een uitdaging zijn, omdat ze niet weet wat ze moet zeggen.”

Masker

“Een juiste diagnose is essentieel om een goede behandeling te kunnen geven. Uit onderzoek blijkt dat veel vrouwen met autisme stress krijgen doordat ze niet zichzelf kunnen zijn en zich proberen aan te passen aan hun omgeving. Groepstherapie of training om flexibel en socialer te worden, is vaak niet de oplossing. Wat beter werkt, zijn behandelingen die erop gericht zijn het camoufleren en compenseren te stoppen en te onderzoeken wie iemand nou eigenlijk echt is achter haar maskers. Hoe jonger de diagnose gesteld wordt, hoe beter. Zodat iemand zichzelf goed kan leren begrijpen en haar leven anders kan inrichten. Als je weet dat je niet tegen prikkels en verandering kunt, doe je er bijvoorbeeld goed aan een rustige baan te zoeken. Van autisme hoef je in principe geen last te hebben. Ik zie dat veel jonge meiden goed met hun autisme om kunnen gaan omdat ze weten wat goed is voor hen. Maar er komen helaas ook veel vrouwen van vijftig jaar en ouder in de praktijk die hun hele leven lang geworsteld hebben met problemen zonder te weten waardoor die veroorzaakt werden.” 

Opgebrand

“Doordat er steeds meer onderzoek wordt gedaan en er steeds meer bekend is, kunnen vrouwen met autisme beter worden behandeld. We weten nu dat vrouwen vaker dan mannen last hebben van een autistische burn-out. Deze burn-out is meestal niet werk-gerelateerd. Vrouwen met een autistische burn-out raken juist opgebrand door hun sociale leven en gezin. Zij zijn er vaak juist bij gebaat om te blijven werken en meer tijd vrij te nemen van hun gezin, bijvoorbeeld door grootouders te vragen om een dag in de week op te passen.

Als je vermoedt dat je autisme hebt: lees erover! Veel vrouwen met autisme hebben aanleg voor schrijven. Er zijn dan ook veel ervaringsverhalen beschikbaar. Herken je jezelf in hun verhalen? Maak dan een afspraak met je huisarts om je vermoedens te bespreken. Je huisarts kan je verder helpen door een verwijzing te geven naar een psycholoog.”

Lees ook: op haar 27ste ontdekte Elise dat ze ADHD en autisme heeft

Foto: Getty Images