Anne: ‘Ons hele gezin heeft autisme’

29 november 2021

In Annes gezin heeft iedereen autisme, op baby Artemis na. Of Anne dat lastig vindt? Juist niet. “Doordat iedereen elkaar begrijpt, houden we rekening met elkaar.”

Anne (31): “In onze keuken hangt een planner waarop staat wat we wanneer eten. Op maandag kookt mijn zoon Gabriël vaak pasta. Op dinsdag staan er aardappelen, groenten en vlees op het menu. Op woensdag probeer ik een nieuw gerecht uit. Donderdags eten we altijd soep, vrijdags wraps, zaterdag burgers met rauwkost en op zondag patat. Dat schema verandert zelden. Mijn kinderen, man en ik moeten weten waar we aan toe zijn. Een duidelijke structuur geeft ons houvast.”

Overprikkeld

In Annes gezin heeft iedereen, behalve dochter Artemis van 10 maanden, autisme: Anne, haar kinderen Gabriël van 14, Kyrian van 12 en Lorièn van 8 en haar man Koen. Zij zijn extra gevoelig voor prikkels en hebben meer moeite met sociaal contact doordat ze anderen minder goed aanvoelen. Anne legt uit dat ze vooral buitenshuis tegen uitdagingen aanlopen. In het gezin houdt iedereen rekening met elkaar. Anne: “Doordat we alle vijf autisme hebben begrijpen we elkaar en weten we wat we nodig hebben. Zo houden we van structuur en duidelijkheid. De dag verloopt volgens een vast schema en we houden ons aan afspraken. Ook voelen we elkaar goed aan.
Als de kinderen, Koen of ik het te druk hebben, kunnen we overprikkeld raken. Die overprikkeling uit zich bij iedereen op een andere manier. Gabriël wordt heel opstandig, terwijl Kyrian zich juist terugtrekt. Als ik merk dat een van de kinderen overprikkeld dreigt te raken, vraag ik hem of hij naar zijn kamer wil. Ik stuur de kinderen dus niet naar hun kamer omdat ze straf hebben, maar om even tot zichzelf te komen. We zorgen voor zo veel mogelijk rust thuis. Slaap doet wonderen, weten we uit ervaring. Iedere avond gaan we vroeg naar bed zodat we kunnen bijtanken voor de volgende dag. Vaak lig ik er al om half tien in. En als er iemand jarig is, laat ik de kinderen precies weten wie er wanneer komt. Duidelijkheid geeft rust. Doordat ik zelf autisme heb, weet ik dat als geen ander.”

Wake-upcall

Het gaat nu goed met Anne, maar lange tijd begreep ze niet waarom ze in sociale situaties de plank vaak missloeg en er zo moe van werd. Anne: “Tot zeven jaar geleden had ik moeite om aansluiting te vinden. Op Facebook probeerde ik erachter te komen wat andere vrouwen interessant vonden, zodat ik met ze mee kon praten. Mijn interesses waren zo anders dan die van hen. Deep down ben ik een nerd die houdt van wetenschap. Ik wil weten hoe dingen in elkaar steken. Praten over koetjes en kalfjes vind ik lastig omdat ik de onderlinge verhoudingen tussen mensen en hun emoties vaak niet aanvoel.
Op mijn 25e liep ik volkomen vast. De aanleiding was een spandoek dat naar goed Achterhoeks gebruik in mijn voortuin was opgehangen ter ere van mijn verjaardag. Op het spandoek stonden allerlei steekwoorden die op mij moesten slaan, zoals: moeder van drie die wel van een wijntje houdt. Het idee was goed, de uitwerking iets minder. Toen ik die tekst las, knapte er iets. Natuurlijk was het grappig bedoeld, maar ik zat zo slecht in mijn vel dat ik de humor er niet van kon inzien. Het stak me ook omdat het niet waar was. Ik dronk sinds een paar maanden helemaal niet en ik was zo veel meer dan een moeder. Eigenlijk was het spandoek een wake-upcall. Ik begon na te denken over mijn leven en mijn problemen. Was er misschien een reden waarom ik sociale situaties zo lastig en uitputtend vond? Had ik niet net als mijn twee oudste zoons autisme?
Gabriël en Kyrian, toen zeven en vijf, waren net gediagnosticeerd. Gabriël kon niet tegen de drukte van school. Als hij overprikkeld raakte, werd hij heel boos. Kyrian kon ook niet tegen drukte en onvoorspelbaarheid, maar keerde juist in zichzelf. Als het hem te veel werd, maakte hij zich klein en kroop hij in een hoekje van het klaslokaal. Thuis ging het goed met de jongens. Ik begreep wat er in hun koppies omging. Doordat ik veel structuur aanbracht, wisten ze hoe de dag verliep. Ik had toen al een planbord met picto’s: plaatjes die lieten zien wat er ging gebeuren. Die duidelijke routines waren er al, omdat ik zelf ook van overzicht hield. Toen Gabriël en Kyrian allebei naar het speciaal basisonderwijs gingen waar de klassen kleiner waren en ze meer begeleiding kregen, vonden ze ook op school hun draai.”

Mentale uitdaging

Anne begreep haar kinderen goed, maar zichzelf helemaal niet. Nadat ze op haar 25e verjaardag vastliep, liet ze zichzelf ook onderzoeken via de GGZ. En wat ze vermoedde, bleek waar: ze heeft autisme. Anne: “Ik vond het fijn om eindelijk te weten waarom ik sommige dingen lastig vond. Zo kon ik bijvoorbeeld van streek raken van verrassingen, ook al waren het leuke. Als mijn planning veranderde omdat een vriend spontaan besloot dat het gezellig was om een spelletje te spelen, werd ik chagrijnig. Ik vond dat heel onhebbelijk van mezelf, maar toch gebeurde het. Ook kon ik maar één afspraak per dag aan. Dat vond ik zo suf.
De diagnose hielp me om mezelf te begrijpen en beter voor mezelf te zorgen. Als je autisme hebt, is het extra belangrijk dat je je grenzen bewaakt en dingen doet die goed zijn voor jou. Van je blijven aanpassen raak je opgebrand en dat was mij overkomen. Toen ik mezelf afvroeg wat ik wilde, kwam ik erachter dat ik mentaal uitgedaagd wilde worden, wilde werken en in de stad wilde wonen. Leven in een stad is voor mij niet te druk of overweldigend. Ik ben er opgegroeid en miste mijn familie daar.”

Trots op autisme

  De periode na haar 25e verjaardag bleek een kantelpunt in Annes leven. Ook haar huwelijk liep stuk. Haar ex-man en zij waren uit elkaar gegroeid. Anne: “Ik moest mezelf echt opnieuw uitvinden, maar dat gaf me wel de kans mijn leven in te richten op een manier die bij mij en mijn autisme paste. Na de scheiding verhuisde ik met de kinderen naar de stad en vond ik een leer-werkplek als opticien.
Ik vind dit werk nog steeds fantastisch en kan er mijn sterke kanten in kwijt. Ik ben bijvoorbeeld heel nauwkeurig en gestructureerd. Typische kenmerken van autisme, maar ook eigenschappen die essentieel zijn om glazen op sterkte voor iemand te maken. Als je niet precies werkt, is dat onmogelijk. Ik ben nu blij met mezelf en mijn leven en geef mijn kinderen mee dat ze trots moeten zijn op zichzelf én op hun autisme. Autisme zorgt namelijk ook voor mooie karaktereigenschappen.
Mijn oudste kan heel goed bouwen. Met Lego maakt hij de meest fantastische dingen. En mijn jongste zoon is echt een whizzkid en is goed met computers. Mijn dochter Lorièn is heel slim en verslindt alle boeken. Net als ik houdt ze van lezen. Ja, ook zij kreeg een paar jaar geleden de diagnose. Autisme heeft veel verschillende kenmerken. Mijn dochter kan bijvoorbeeld wel goed contact maken met anderen en ook meekomen op school. Ze raakt alleen sneller overprikkeld dan een ander. Ook zij moet op tijd rust nemen.”

Samen sterk

Anne vertelt dat ze het belangrijk vindt dat haar kinderen zich ontwikkelen en openstaan voor nieuwe ervaringen. Anne: “Ja, het is waar dat sommige dingen voor ons wat ingewikkelder zijn, maar dat betekent niet dat wij het niet kunnen. We kunnen juist heel veel wel. En thuis rusten we en laden we ons op. Als Anne het over thuis heeft, heeft ze het ook over haar man Koen. Anne: “Als ik bij Koen ben, voel ik me goed en word ik rustig. Koen is mijn beste vriend. Ik ken hem vanuit mijn jeugd. Toen na de scheiding de vonk tussen ons oversloeg, keek mijn omgeving daar niet van op. Zij hadden eerder dan wijzelf door dat we bij elkaar passen. En inderdaad, Koen vult mij perfect aan en is als een vader voor de kinderen. Met elkaar vormen we een hecht gezin.
Ik denk dat het zo goed werkt tussen ons omdat we elkaar begrijpen. Ook Koen heeft autisme. Hij werkt als docent, niet bepaald een beroep zonder prikkels, maar hij heeft ermee leren omgaan. En thuis krijgt hij de ruimte om op te laden. We hebben allemaal weleens een moment waarop we overprikkeld zijn en rust nodig hebben, maar die rust geven we elkaar ook. Na een verjaardag van de kinderen was ik eens zo moe, dat ik daarna even op bed moest liggen. Koen ving toen moeiteloos de kinderen op. We helpen elkaar.
  Koen en ik zijn echt een team. We weten dat je met autisme een goed leven kunt hebben. Daardoor durfden Koen en ik het ook aan om samen een kind te krijgen. De komst van een broertje of zusje zou natuurlijk een gigantische verandering zijn voor de kinderen en met veranderingen hebben wij extra veel moeite. Daarom vertelden Koen en ik de kinderen over onze wens en vroegen we hen of ze het leuk zouden vinden. De kinderen reageerden heel enthousiast, waardoor Koen en ik ervoor durfden te gaan. Gelukkig werd het ons gegeven. Tien maanden geleden kwam onze dochter Artemis in ons leven. De kinderen zijn heel lief voor haar. Ik ben heel trots op onze bijzondere familie. Ook omdat ik weet dat we samen alles aankunnen.”

Tekst: Sonja Brekelmans