Annet nam haar Oekraïense zakenpartner Katya en haar zoon in huis

29 juni 2022

Annet (48) en Katya (41) waren ooit zakenpartners. Toen de oorlog in Oekraïne uitbrak, bood Annet haar hulp aan. Sinds begin maart woont Katya met haar 12-jarige zoon bij Annet op zolder in Workum. Inmiddels zijn ze goede vriendinnen.

“Het hele huis ademt inmiddels Katya”, lacht Annet, als ze in de keuken van haar vrijstaande nieuwbouwwoning in Workum staat. De oven zoemt. Het werk van Katya. “Ze bakt graag haar eigen brood.” Annet raapt een handvol muntblaadjes van het aanrecht en doet ze in haar theewater: “Die munt heeft Katya ontdekt tussen het groen in onze tuin. Ik had geen idee dat we het hadden. Ik merk dat ze veel dichterbij de natuur staat dan wij. Katya is weliswaar een echte citygirl uit Kiev, maar ze bracht in Oekraïne ook veel tijd door in haar buitenhuis. Ze is dol op tuinieren.”
Sinds 9 maart woont Katya met haar 12-jarige zoon Ivan op zolder bij Annet, haar man Erwin en dochter Isabel (7). Annet leerde Katya zo’n zestien jaar geleden kennen via haar baan als exportmanager voor een internationaal bedrijf in levensmiddelen. “Katya en haar vader waren met hun groothandel voor supermarkten een klant van ons. Toen ik voor zaken naar Kiev kwam, liet Katya me de stad zien. Het ene moment bekeken we moderne winkels, het andere moment toonde ze me hun eeuwenoude cultuur: gebalsemde monniken onder de grond, omringd door kaarsjes. Heel indrukwekkend vond ik het.”

Annet en Katya hebben vanaf dat moment veel zakelijk contact. “Het klikte tussen ons. We waren allebei meiden van de wereld, gewend om veel naar het buitenland te reizen. Ik weet nog dat Katya naar Nederland kwam en ik haar ophaalde van Schiphol. Ze zag er zo mooi uit, verzorgd en perfect gekleed, met een prachtig kapsel. Vergeleken bij haar voelde ik me ineens maar een stijve Hollandse. ‘Zo kun jij je haar ook doen! Ik vertel je wel hoe het moet’, riep Katya meteen toen ik haar complimenteerde. We deden zaken, maar hadden tegelijkertijd veel plezier samen. Katya heeft toen ook uitgebreid kennisgemaakt met Friesland.”
Twee jaar later, in 2007, gaat Annet ander werk doen, waardoor ze niet meer zal samenwerken met Katya. “Dat vond ik jammer. Om elkaar niet uit het oog te verliezen, voegden we elkaar toe op sociale media. Via Facebook hielden we contact. Zo kon ik Katya’s leven blijven volgen. Ik zag dat ze een zoon kreeg en dat ze gek op tuinieren was. Op haar Facebookpagina stonden elke lente foto’s van de prachtige bloemen bij haar buitenverblijf. Ze deed erg haar best om daar iets moois van te maken. Hoewel het contact zich beperkte tot internet, voelde Katya voor mij als een bekende, een dierbare op afstand.”

Russische invasie

De schrik slaat Annet om het hart als Rusland op 26 februari Oekraïne binnenvalt. Ze denkt meteen aan Katya en haar zoon Ivan. “Ik stuurde haar een berichtje via Messenger om te vragen hoe het ging. Ze vertelde dat ze met Ivan en haar ouders naar hun buitenverblijf was gegaan. Op dat moment dacht ze dat het maar voor een week zou zijn. Daarna zou alles weer goedkomen. Ze dacht dat de oorlog zich zou beperken tot Loehansk en Donetsk, de regio’s in het oosten. Maar hij breidde zich uit naar Kiev, het werd juist onveiliger. Ze bleven in het buitenhuis. Wat eens een heerlijke plek voor haar was om te ontspannen, werd plotseling een schuilplaats. Op Facebook liet Katya foto’s zien van hoe ze daar verbleven.”
Samen met haar man en dochter maakt Annet een videoboodschap waarin zij Katya en haar familie een hart onder de riem steken. “We wensten hen sterkte en zeiden dat we aan haar dachten. Toen ik hoorde dat ze het land wilde verlaten, heb ik haar gezegd dat er in ons huis ruimte is voor haar en haar zoon. De deur zou altijd voor hen zou openstaan, mocht ze daar gebruik van willen maken.”
Voor Annet is het vanzelfsprekend dat aanbod te doen. Gastvrijheid krijgt ze van huis uit mee. “Mijn ouders hadden een winkel in een Fries dorp. Daar kwamen altijd mensen over de vloer. We hadden echt een dorpsfunctie. Privacy speelde bij ons thuis geen rol. Iedereen was welkom en liep in en uit. Ook mijn man Erwin is gewend mensen over de vloer te hebben. Zijn ex-schoonfamilie komt uit Polen en logeerde altijd veel bij hem in Nederland.”

Kiezen voor veiligheid

Katya, die deze woensdag bij een koffieochtend met andere Oekraïners is geweest, schuift intussen ook aan de keukentafel. Nooit heeft ze zich kunnen voorstellen dat ze haar familie, haar geliefde land, haar leven achter zich zou laten. Toch besluit ze dat uiteindelijk te doen. In de eerste plaats om haar kind te beschermen. Ook haar ouders dringen erop aan dat zij met hun kleinkind naar een veiliger plek gaat. Zelf willen ze achterblijven in hun buitenverblijf, 40 kilometer van Kiev. Katya: “Het was het beste voor Ivan, en voor zijn toekomst in deze situatie. En natuurlijk ook voor onze veiligheid. Ik vond het ontzettend moeilijk. Alles in me zei ‘nee, nee, nee.’ Ik wilde mijn land niet in de steek laten. Ons leven was daar. Ivan had er zijn school, zijn basketbalteam, zijn vrienden. We vertrokken met de auto en slechts een paar koffers. Bij elke grenspost hoopte ik dat ik niet verder zou kunnen, dat ze zouden zeggen dat het niet mogelijk was, dat ik weer terug naar huis moest. Want diep in mijn hart wilde ik terug. Ivan en ik hebben eerst een week in een hotel in Boedapest overnacht. Daarna zijn we doorgereden naar Berlijn, waar mijn peetbroer verbleef. We hadden eerst nog het idee om daar te blijven.”
In Berlijn besluit Katya om toch in te gaan op het aanbod van Annet en vraagt haar of het nog steeds kan. Annet: “Dat kon. Wij wilden er als gezin alles aan doen om Katya en haar zoon de warmte en liefdevolle opvang te geven die zij verdienen.”

Einde van de wereld?

Katya herinnert zich nog goed de tocht door Nederland, door eindeloze polders en weilanden. “Ivan dacht dat het het einde van de wereld was. ‘Waar gaan we heen, mama? Waar zijn de mensen gebleven?’ vroeg hij. Op Wikipedia hadden we gezien dat er 17 miljoen mensen in Nederland woonden. ‘Waar waren die dan allemaal?” vertelt ze lachend.
In Workum wacht Annet haar op. Hoewel ze elkaar in geen jaren hebben gezien, vallen ze elkaar als goede vriendinnen in de armen. “Het was een emotioneel weerzien.” Annet regelt meteen dat Ivan naar een tweetalige school kan en dat hij zijn basketbaltrainingen bij een club in Leeuwarden kan hervatten. “Ik wilde hen zo gauw mogelijk weer structuur in het leven te geven, iets om energie in te steken.”
“Daar was ik blij om”, zegt Katya. “Het gaf ons leven hier vorm. Ivan moest in het begin erg wennen. Alles was nieuw voor hem. Hij miste zijn vrienden van school, van basketbal. Daarbij is hij gesloten en maakt niet zo snel contact. De eerste tijd ging ik met hem naar een speelveld hier in de buurt. Een vader was met zijn zoon aan het basketballen. Ivan vond het jammer, want hij wilde daar ook spelen. Steeds twijfelde hij of hij aan de andere kant van het speelveld zou gaan basketballen of maar zou vertrekken. Totdat de jongen hem vroeg mee te doen. Het eerste contact was gelegd. Hij leerde nieuwe vrienden te maken. Dat gaat hem steeds beter af. Gelukkig spreekt hij goed Engels. Drie keer in de week gaat hij naar basketbaltraining in Leeuwarden. Laatst is hij er zelfs alleen met openbaar vervoer naar toe gegaan. Voor het eerst in zijn leven, want in Oekraïne bracht ik hem met de auto.”

Rustige haven

Zelf brengt Katya de dagen door met dingen regelen voor het bedrijf dat zij samen met haar vader runt. “We proberen het zoveel mogelijk door te laten gaan, hoe moeilijk dat onder deze omstandigheden ook is. Benzine, gas en diesel zijn al meer dan twee weken heel lastig te krijgen, waardoor we producten niet kunnen vervoeren. Werknemers betalen we hun salaris, al beperkt zich dat nu tot kosten voor levensonderhoud. We willen ook belasting blijven betalen om de staat te steunen.”
Als Katya niet achter haar laptop zit om te werken, besteedt ze haar vrije uren aan tuinieren, bakken, fietsen of wandelen. De natuur is hier prachtig. Laatst zat ik op een bankje aan het IJsselmeer. Het was er zo stil en mooi. Ik voelde op dat moment even alles van me afglijden.”
Annet: “Ik heb getwijfeld of Katya en Ivan hier hun draai wel zouden kunnen vinden. Workum is een klein, rustig dorp en zij komen uit een grote, drukke stad. Maar ze vindt het hier juist heerlijk. De rust was ze gewend, omdat ze al heel vaak in haar buitenverblijf was. En in het dorp kent ze inmiddels meer mensen dan ik. Ze is heel sociaal en maakt makkelijk contact.”
Inmiddels wonen Katya en Ivan ruim twee maanden bij Annet en haar gezin.
Annet: “Het gaat heel goed. Mensen zeggen soms: ‘Jullie waren al bevriend. Dan snap ik wel dat je iemand in huis neemt.’ Dat is niet zo. We kenden elkaar alleen zakelijk en hadden elkaar in geen jaren meer gezien. De klik was er wel. Inmiddels zijn we goed bevriend en delen we veel samen.”
Dat het in huis goed werkt, komt doordat we vanaf begin af aan hebben gezegd dat we elk onze eigen plek hebben. ’s Avonds gaan we niet met z’n allen beneden op de bank zitten. Katya kan zich met Ivan terugtrekken op zolder wanneer ze maar wil. Eten doen we wel altijd samen. Katya heeft laatst bijvoorbeeld heerlijke borsjtsj, een Oekraïense soep, met knoflookbrood voor ons gemaakt”, vertelt Annet.

Andere cultuur

“Natuurlijk zijn er ook cultuurverschillen. De manier van opvoeden is anders. In Oekraïne is het belangrijk om met hard werken je doelen te bereiken. Daar is discipline voor nodig. Katya is daarom fanatiek bezig met de toekomst van Ivan. Als hij na een drukke dag in pretpark Walibi Holland een keer een basketbaltraining mist of eens wat minder doet voor school, vind ik dat niet zo’n punt. Daar is Katya strenger in. Het is ondenkbaar dat Ivan een training over zou slaan.”
Katya knikt: “De eerste tijd was ik bang dat Ivan lui zou worden en niet meer zijn best zou doen, maar ik zie nu in dat het ook goed is om hem wat meer los te laten.”
Annet: “We leren daarin van elkaar. Nederlandse kinderen zouden best wat meer discipline kunnen gebruiken en Oekraïense iets meer vrijheid. Tegelijkertijd lijken we ook op elkaar. Katya en ik zijn allebei direct en duidelijk. We zeggen allebei wat ons op het hart ligt en dat helpt in de omgang met elkaar.”

Bonusbroer

Isabel en Ivan kunnen ondanks het leeftijdsverschil ook goed met elkaar overweg. “Isabel ziet hem als grote bonusbroer. Ze gaan samen naar het zwembad. En met Pasen hebben ze paaseieren gezocht. Ik denk er nu al aan hoe groot het gemis gaat worden als hij weer weg zal gaan.”
Katya lachend: “En als je ze dan zo uitgelaten samen ziet spelen, zou je denken dat ze even oud zijn.”
Annet: “We verdelen soms ook de zorg voor onze kinderen. Dan rijd ik Ivan bijvoorbeeld naar de basketbaltraining in Leeuwarden, terwijl Katya thuis op mijn dochter past, als mijn man niet thuis is.”
Annet heeft Katya aangeboden zo lang te blijven als nodig is. “We denken niet te veel aan de toekomst. Het is steeds balanceren tussen realiteit en de hoop dat het snel rustig wordt in Oekraïne. Als Erwin en ik ’s avonds het nieuws over Oekraïne kijken en Katya en Ivan komen thuis, zeg ik: snel zappen. Wij hoeven hen niet meer met de oorlog te confronteren dan al gebeurt. Maar Katya volgt alles zelf op de voet en weet exact wat er gaande is.”
Katya: “Het is ontzettend moeilijk om mijn land zo te zien. Op veel verwoeste plekken ben ik dagelijks geweest, ik ken ze door en door. In Boetsja bezocht ik veel winkels en zie ik hele wijken die nu vernietigd zijn. Dat is afschuwelijk. Elke dag heb ik contact met mijn ouders. Ik ben heel blij dat dat kan, dankzij wifi. Gelukkig weet ik daardoor dat ze nog veilig zijn. Bij de koffieochtend in Workum waar Oekraïners bijeenkomen, spreek ik mensen die familie hebben in Marioepol en geen contact met ze kunnen krijgen. Ze weten niet waar ze zijn, wat er met hen is gebeurd. Dat is verschrikkelijk.”
Katya blijft hopen op verbetering. “Ivan hoopt dat hij het nieuwe schooljaar in september terug zal zijn bij zijn klasgenoten in Kiev. Nu is nog meer dan de helft van de kinderen weg uit Oekraïne. Of dat mogelijk is, moeten we afwachten. Elke dag weer is het mijn liefste wens terug te keren en ons leven in Oekraïne te hervatten. Tegelijkertijd voel ik me fijn bij Annet in Workum. Ik ben ontzettend blij met wat zij voor me heeft gedaan. Het woord ‘bedankt’ is niet genoeg. Ik kan er geen woorden voor vinden, zo fantastisch vind ik haar hulp.”

Tekst: Marloes de Moor

Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een digitaal abonnement op Vriendin.