Femke is anti-dieet-diëtist: ‘Je gezondheid is veel meer dan alleen je gewicht’

26 juli 2022

Nota bene tijdens haar studie diëtiek kwam Femke (46) erachter dat een dieet volgen niet de manier is om je beter in je vel te voelen. Wat de manier dan wel is volgens haar? Femke legt het uit.

“Ik ben psycholoog en diëtist, of eigenlijk anti-dieet-diëtist. Ik ben moeder van twee kinderen, van twaalf en negen. Wat mij definieert is dat ik zelf heel lang heb gelijnd. Op mijn veertigste ging ik, dankzij mijn eeuwige fascinatie voor lijnen, diëtiek studeren. Lang dacht ik dat je, als je wat dikker bent, altijd iets aan je lijf moet veranderen. Beschamend laat kwam ik erachter dat dat helemaal niet zo was. Als je dik bent, heb je geen enkele verantwoordelijkheid om af te vallen, tegenover niemand. Maar dat denken veel dikke mensen wel en dat komt doordat de maatschappij vindt dat ze moeten afvallen. Die dieetcultuur heeft mij ook heel lang bepaald en ik ben blij dat dat nu niet meer zo is. Als anti-dieet-diëtiste probeer ik mijn cliënten te helpen om die instelling ook te krijgen.”

Wat voor mensen komen er bij een anti-dieet-diëtist?

“Mensen die een betere relatie met hun lijf en met eten willen. Vaak proberen ze al jaren af te vallen, maar lukt dat niet. En ze zitten vast in dat stramien: dikke mensen vragen zich niet af of ze iets aan hun lijf moeten doen, ze gaan ervanuit. Daar willen ze vanaf. In mijn praktijk heb ik het niet over overgewicht. Dat vind ik zo’n medische term, met een oordeel erin. Ik zeg gewoon dik of dun of een beetje ertussenin. Ik ben zelf bijvoorbeeld officieel dik. Ik heb maat 46, om het te verduidelijken.”

Hoe krijg je de ingebakken overtuiging ‘Ik moet afvallen’ eruit?

“Dat is heel lastig. Je gedachten kun je nu eenmaal niet zo makkelijk veranderen. Maar je gedrag wel, dus daar beginnen we mee. Omarm je lichaam en probeer er niet meer negatief naar te kijken. Dit is je lijf, accepteer het. Het is uniek, speciaal voor jou gemaakt en het doet wat het moet doen. Je kunt besluiten je lichaam niet meer te veranderen. Ik werk met oefeningen om mensen zich lekkerder in hun vel te laten voelen. Maar ik ben geen leefstijlcoach met een opgeheven vingertje. Dieetcultuur kan lang doorwerken, op momenten dat ik gestresst ben kan ook ik nog steeds denken: misschien toch nog vijf kilo eraf? Maar vervolgens denk ik: nee, zo doen we het niet meer. Dus ook ik ben er niet honderd procent van los. Het is een proces en dat ervaren cliënten ook.”

Hoe komt het dat we zo focussen op slank zijn?

“In de maatschappij leeft de algemene gedachte dat dik ongezond is en onaantrekkelijk. Terwijl nooit onomstotelijk is aangetoond dat dik zijn ongezond is. En aantrekkelijkheid is iets persoonlijks. In de media zien we weinig dikke mensen die als aantrekkelijk gepresenteerd worden. Kijk bijvoorbeeld naar de populaire serie Bridgerton. De dikste actrice is wel de slimme, maar het is pijnlijk duidelijk dat ze niet de aantrekkelijke is op wie iedereen verliefd wordt. Waarom is in een film de knapperd nooit dik?
Ik wil naar een situatie waarin dik neutraal is. Net als dun, lang, klein, brildragend, blond, zwart, wit. Dik zijn is gewoon een lichaamsvariatie. Dikke mensen zijn er altijd geweest. Er wordt gedaan of het een ziekte van de laatste tijd is, maar het klopt niet dat dikke mensen ongezonder zijn. En dunne zijn niet per se gezonder.”

Maar wie dik is, loopt toch wel bepaalde gezondheidsrisico’s, bijvoorbeeld op diabetes?

“Veel onderzoek hierover houdt rekening met de bmi, de body mass index. Een getal werkt nu eenmaal lekker makkelijk. Wat moeilijk is, is allerlei gewoontes meten. Als je dik bent, een hoog bmi hebt, hoef je niet per se ongezond te leven of niet te bewegen. Onderzoekers moeten veel meer gegevens verzamelen dan alleen die bmi. Zolang je die niet hebt, zegt het gewicht niets. De risico’s die berekend worden zijn een statistisch onderzoeksresultaat. Mensen die jojoën lopen een groter risico op diabetes en mensen die stress hebben, hebben ook vaker diabetes. En hoe komt het dat dikke mensen stress hebben? Juist: doordat ze altijd en eeuwig de noodzaak voelen om af te vallen en doordat ze zichzelf niet accepteren omdat de maatschappij ze niet accepteert. Stress is een veel belangrijkere risicofactor bij veel ziektes.”

Is afvallen dan niet goed?

“Het is niet de oplossing. Ja, wel volgens farmaceuten en dieetbedrijven, jojoën is hun verdienmodel. Dikke mensen doen hun hele leven al pogingen om af te vallen, maar het lijf verzet zich daar actief tegen. Afvallen is niet wat ons lijf wil, dus na gewichtsverlies gaat het van alles doen om het effect van het lijnen teniet te doen. Als je lijnt, neem je het de hele tijd op tegen je eigen lijf.
Als je gezonder wilt leven zijn je gewoontes veel belangrijker. Of je nou dik bent of dun. En dan heb ik het niet specifiek over sporten. Ik heb het over voldoening: wat vind je leuk om te doen en waar zitten jouw behoeftes? Dat kan bewegen zijn, maar ook wat anders. Doe wat je graag wilt doen en belangrijk vindt en niet iets wat de dokter of de dieetcultuur je oplegt. Door te doen wat je wilt, word je gezonder, zonder die frustratie over de weegschaal en het gejojo. Alleen al door de vermindering van stress. Intuïtief eten past in die benadering: je laat los wat anderen vinden en gaat eten wat jij wilt, wanneer je het wilt.”

Val je af als je intuïtief eet?

“Dat is niet waar intuïtief eten om gaat. Het gaat over zelfacceptatie, leven met je lijf zoals het is. Het helpt je om de strijd met eten los te laten en jojoën tegen te gaan. Intuïtief eten is eten waar je zin in hebt. Onvoorwaardelijk. Dus ook taart. Mensen denken dat ze, als ze intuïtief gaan eten, niet meer stoppen met eten. Maar als je oprecht tegen jezelf zegt: ik mag alles eten waar ik zin in heb, dan ga je op een gegeven moment beter luisteren naar je lichaam, en ook dingen eten die goed voor je zijn. Ik vergelijk het altijd met een all-inclusivevakantie. De eerste dag ga je je te buiten, de tweede dag ook, maar dan wordt het gewoon. En dan komt de vrijheid om er niet voor te kiezen.
Mensen die intuïtief eten hebben een gevarieerder eetpatroon dan mensen die het niet doen. Ze zijn veel minder bezig met: wat mag ik? Je mag namelijk alles. Intuïtief eten geeft heel veel ruimte en vrijheid.”

Hoe begin je met intuïtief eten?

“Bijvoorbeeld door, heel simpel, drie maaltijden per dag te eten, met eiwitten, koolhydraten en vetten. Eet tot je het gevoel hebt: nu zit ik lekker vol. Met zo veel tussendoortjes als je wilt. De voedingswaarde doet er niet toe. Je ervaart weer hoe het is om verzadigd te zijn. En je lijf gaat erop vertrouwen dat er voeding is. Je bouwt regelmaat op, waarbij je je lichaam voldoende voedt. Het gedachtegoed van het dieet moet eruit. Dat is de eerste stap. Mensen zijn vaak bang voor verzadiging, denken: dat is niet de bedoeling. Maar het is wel de bedoeling van je lijf.”

Maar dan kom je toch juist aan?

“Dat is precies wat mijn cliënten vaak zeggen: ‘O, nu word ik vast dik’. Het is logisch dat mensen dat vervelend vinden, want dik zijn willen we dankzij de dieetcultuur altijd vermijden. Ik bespreek dan met hen wat er precies erg is aan aankomen. En of dat opweegt tegen het ervaren van meer rust en vrijheid rondom eten. Door deze nieuwe aanpak wiebelen we overtuigingen los. Als je twee jaar bent en je hebt zo’n lekker peuterbuikje, dan denk je echt niet: mijn buik is veel te dik, daar moet ik echt iets aan doen. De negatieve gedachte is aangeleerd, omdat iemand het tegen je zegt of omdat je gaat vergelijken.”

Moeten we onze dikke buik mooi vinden dan?

“Nee hoor, je gaat heus niet meteen naar sprankelende zelfliefde. Zeg iets neutraals: het is een prima buik, niets mis mee, het is mijn buik. Neutraliteit is ook al hartstikke mooi. Dit is wat het is, is ook een stap in de goede richting. Het begint met kleine veranderingen, met merken wat je tegen jezelf zegt of doet.”

Wat is intuïtief eten?

Kort gezegd komt intuïtief eten op het volgende neer: eet als je honger hebt en dan precies datgene waarin je zin hebt en waarvan je verzadigd raakt. Dus eigenlijk eten zoals we ooit deden toen we als baby’s heel precies konden aangeven hoeveel melk we wilden drinken en ons hoofd wegdraaiden als we geen zin meer hadden. Intuïtief eten bestaat volgens onderzoek uit drie pijlers:
1. Vertrouwen op interne honger- en verzadigingssignalen om te bepalen wanneer en hoeveel je eet.
2. Onvoorwaardelijke toestemming om te eten waar je zin in hebt als je honger hebt.
3. Eten om lichamelijke in plaats van emotionele redenen.

Neutraliteit is het toverwoord

Wat voor intuïtief eten geldt, geldt ook voor de ideale manier om naar je lijf te kijken: streef naar neutraliteit. Denk bij eten niet: dat is slecht, ongezond, vet, zoet, maar zie het als eten. Zonder er een moreel oordeel aan te koppelen. Bekijk je lijf ook neutraal: het is een lichaam, jouw lichaam en het doet wat het moet doen. Waarom zou je daar slecht over denken?

Oefeningen

Dat dik als ongezond, slecht en lelijk wordt gezien is een extern probleem. In de maatschappij is er een dieetcultuur, die ons denken over dik en dun beïnvloedt. Door de focus op afvallen los te laten en te kijken hoe de dieetcultuur je heeft beïnvloed, kun je ervoor zorgen dat je daar minder last van krijgt. Dat doet Femke door middel van oefeningen, waarmee je zelf aan de slag kunt, zoals:
• Vul het volgende aan: Als mijn lijf of eten niet zo’n probleem voor me was, dan zou ik… Kijk eens naar jouw aanvulling: wat betekent dit nu voor jou? En wat kun je met deze uitkomst? Zou je dit doel ook kunnen bereiken zonder iets te veranderen aan je lijf, of de manier waarop je met eten omgaat?
• De kledingchallenge 1) Geef te kleine kleding weg. Dat is kleding waarvoor je zou moeten lijnen om het weer aan te kunnen. 2) Kleding die net niet lekker zit, maar die met de natuurlijke schommelingen in gewicht wel weer lekker zou kunnen zitten leg je op een minder prominente plek in de kast. Tenzij ze je alsnog afvalgedachten bezorgen, in dat geval geef je ze ook weg. 3) Kleding die goed past en waarin jij je lekker voelt, geef je een prominente plek in de kast.

Tip van Femke

Omarm het woord ‘dik’. Veel mensen zien het als een naar woord. Ze vermijden het, maar je komt het hoe dan ook soms tegen, met een naar gevoel als gevolg. Dat kun je stoppen door het als neutraal woord te zien en te gebruiken. Sommige mensen zijn dik, anderen dun. Net zoals mensen lang of klein zijn. Door het als een neutraal woord te zien, voel je geen pijn meer als je het woord tegenkomt.

Tip van Femke

Ga je social media-feed eens langs en kijk: wie volg ik? Zijn dat alleen maar Kardashians en Sylvie Meisen? Ontvolgen! Er zijn veel dikke mensen die lekker in hun vel zitten. Je blootstellen aan bepaalde berichten kan je blik op wat mooi is ook veranderen. Dan kom je erachter: dit is er ook!
Insta-tips:
• @klijnsmitjenny
• @dikkevingerorg
• @joannvdherik
• @tatjanaalmuli
• @daniellevangrondellemodel
• @themilitantbaker
• @tessholliday

Tekst: Aleida Bos
Foto: Mariel Kolmschot
Visagie: Tirzah Waasdorp

Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een digitaal abonnement op Vriendin.