Uldine is slachtoffer van de Toeslagen-affaire

22 mei 2024

Jarenlang wierpen dreigende brieven 
van de Belastingdienst een inktzwarte schaduw over haar leven en bijna ging Uldine (54) er daadwerkelijk aan onderdoor. Alleen de wetenschap dat ze voor haar vier kinderen (33, 17, 11 en 9) wel móést blijven vechten, hield haar op de been. Openhartig vertelt ze over de blijvende impact die de Toeslagenaffaire op haar leven heeft gehad.

“Achteraf gezien snap ik niet hoe ik die hele Toeslagenaffaire heb overleefd. Mijn kinderen waren het enige wat me nog op de been hield. In mijn wanhoop heb ik zelfs weleens overwogen om er een einde aan te maken. Maar wie zou er dan voor mijn kinderen zorgen? Ik zag hun verdrietige gezichten al voor me. Dat gaf me de kracht om tóch verder te gaan. Hoe moeilijk ik het ook had, ik moest er zijn voor mijn kinderen. We hadden immers niemand anders.
En dan het wantrouwen. Aan hun blik zag ik dat mensen me niet geloofden. Dat deed enorm veel pijn. Pas toen de Toeslagenaffaire volop in het nieuws was, begrepen ze eindelijk dat ik onschuldig was en niet had gefraudeerd.
Bij mijn oudste zoon paste mijn moeder nog met alle liefde op, maar omdat ik daarna vanwege een goede baan verhuisde, was ik vanaf dat moment aangewezen op kinderopvang. Mijn oudste redde zich inmiddels wel, maar inmiddels was ik zwanger van mijn tweede kind, van mijn nieuwe partner. Zijn verblijfsvergunning bleek niet in orde te zijn, het was een nare tijd. Hoogzwanger probeerde ik zijn papieren te regelen, maar uiteindelijk werd hij toch het land uitgezet. Het duurde twee jaar voordat hij weer in Nederland was. 
Op afstand probeerde hij me wel te steunen, maar in principe stond ik er alleen voor. Een nicht van mijn partner hielp me wel tijdens de zwangerschap en zij was ook bij de bevalling.
Mijn tweede zoon is in 2006 geboren en vanaf die tijd begonnen de problemen met de Belastingdienst. 
Het bemiddelingsbureau voor de kinderopvang waar ik bij ingeschreven stond, bleek achteraf gezien malafide te zijn. Ik zette regelmatig vraagtekens bij bepaalde zaken, maar kreeg dan vage antwoorden. Zo ontving ik nooit verslagen van GGD-keuringen. Later ontdekte ik dat zij die keuringen zelf verrichtten, totaal niet objectief dus. Er waren nog meer dingen waar ik niet echt de vinger op kon leggen. 
Zo nam de zoon opeens het bedrijf van zijn moeder over. Hij veranderde de bedrijfsnaam en zijn moeder vertrok halsoverkop naar het buitenland. Heel raar. 
Ik mailde ze wel over dit soort verontrustende zaken, maar die zoon was juridisch zo goed onderlegd, dat hij mij volledig onder tafel praatte.”

Alarmbellen

“Ineens kreeg ik brieven van de Belastingdienst. Er zouden nog bedragen openstaan die ik moest betalen. Heel vreemd. Ik betaalde namelijk elke maand gewoon mijn verschuldigde deel aan het bemiddelingsbureau voor de kinderopvang en zij maakten dat over naar de Belastingdienst. Althans, dat was de afspraak. Aanvankelijk maakte ik me er niet zo druk om. Ik stuurde talloze brieven en bezwaarschriften naar de Belastingdienst en gaf aan dat ze voor betaalachterstanden bij het bemiddelingsbureau voor de kinderopvang moesten zijn. Verder was ik de hele dag druk met werk, de kinderen en het huishouden. Maar als er ondanks alles telkens weer brieven van de Belastingdienst op je liggen te wachten, levert dat natuurlijk uiteindelijk enorm veel stress op.
Lange tijd begreep ik niet waar de fout nu precies zat. En communiceren met de Belastingdienst lukte niet. Nooit kreeg ik een inhoudelijk antwoord op mijn vragen. 
Na veel gedoe bij de gastouders stapte ik over naar een kinderdagverblijf dat ook buitenschoolse opvang leverde. Aanvankelijk was ik daar erg blij mee. Ze kwamen de kinderen zelfs halen en brengen, wat een service. 
Het leek erg goed geregeld. Maar ook daar hoorde ik later een apart verhaal. Wij zouden als ouders geen ouderbijdrage meer hoeven te betalen, dat was zo afgesproken met de Belastingdienst. Ik wilde graag een schriftelijk bewijs van die afspraak, maar het bemiddelingsbureau dat de financiën regelde, weigerde dat te geven. Toen gingen bij mij alle alarmbellen af. Er zat iets grondig fout.
Wat moest ik doen? Ik had inmiddels vier kinderen en de Belastingdienst inlichten, betekende dat drie van hen geen opvang meer zouden hebben. Want op het kinderdagverblijf hadden ze me duidelijk gezegd dat mijn kinderen niet langer welkom waren, als ik weigerde om de aangepaste versie van hun administratie, met daarop foutieve bedragen, naar de Belastingdienst te sturen. 
Ik zat met de handen in het haar. Uiteindelijk bedacht ik dat ik de Belastingdienst het best vlak voor de schoolvakantie hierover kon inlichten. Dan was ik zelf ook vrij om de kinderen op te vangen en had ik in de vakantie tijd om andere opvang te zoeken. Nadat ik de bewuste brief had geschreven, waren mijn kinderen inderdaad niet langer welkom op het kinderdagverblijf. Dat ging overigens vlak daarna failliet en maakte een doorstart vanuit de eigen woning. 
Heel merkwaardig allemaal.
Al die jaren gingen er steeds brieven en bezwaarschriften heen en weer. Inmiddels was ik in een rechtszaak verwikkeld met de Belastingdienst. Ze zeiden dat ik een enorm bedrag moest terugbetalen. Door alle boetes en aanmaningen liep dat bedrag op een gegeven moment op tot bijna een ton. Ik liet ze weten dat ik het geld altijd keurig had overgemaakt naar het bemiddelingsbureau voor de kinderopvang en leverde daarvoor bewijsstukken aan in de vorm van mijn bankafschriften. Vervolgens ging er van alles mis met het heen en weer sturen van de bewijsstukken. Zo waren er in het overzicht van de Belastingdienst opeens stukken verdwenen.”

Moegestreden

“Uiteindelijk kreeg ik te horen dat de stukken te laat waren ingediend bij de rechtbank en dus verloor ik die rechtszaak.
Ik schakelde een advocaat in en spande opnieuw een rechtszaak aan. Maar de Belastingdienst negeerde mijn advocaat domweg. Herinner je je die televisiebeelden, waarop te zien was dat slachtoffers van de Toeslagenaffaire en hun advocaten dossiers van de Belastingdienst kregen, waarin alle tekst zwart gelakt was? Daar kon mijn advocaat dus helemaal niks mee en zijn bezwaarschriften leverden niks op. Hij kon zo helemaal niks bewijzen en we stuitten dus gewoon op een muur.
Eigenlijk gaf ik het vanaf dat moment op. Ik was volledig moegestreden en stopte ook met het schrijven van weer nieuwe bezwaarschriften. Ondertussen waren mijn partner en ik uit elkaar gegaan. Met hem was ik ook al verwikkeld in een rechtszaak over de alimentatie en de verdeling van de zorg voor de kinderen. De stress vloog me van alle kanten aan. Kortom, ik zat er in 2017 helemaal doorheen en wilde dolgraag op vakantie, even weg van alle ellende. Gelukkig kon dat, want ik had jarenlang elke maand geld opzijgezet voor dat doel. Ik kon echter niet vermoeden dat de grootste ellende nog moest komen.
Terug van vakantie vond ik allemaal brieven op de mat. 
Ik was al zover dat ik mijn kop in het zand stak en brieven niet langer openmaakte. Ik kon de negatieve berichten niet langer aan. Maar mijn bankrekening kon ik niet negeren. Ik ontdekte dat er loonbeslag was gelegd en dat de Belastingdienst mijn toeslagen niet langer uitbetaalde. Een dramatische maatregel, want ik hield slechts zevenhonderd euro per maand over, daar kon ik net mijn huur van betalen. Hoe moest ik in vredesnaam rondkomen? Ik kon geen eten kopen, helemaal niks.”

Impact op gezin

“Gelukkig kreeg ik heel veel hulp van mijn moeder en stopten mijn broers mij af en toe ook wat toe. Maar ook dat was niet genoeg om alle rekeningen te kunnen betalen.
Elke dag zat ik in de rats. Wat moest ik doen? Vanwege de stress stond ik in de overlevingsstand, al wist ik toen niet eens wat dat was. Daar werd ik geen leuker mens van. Ik begon te snauwen tegen mijn kinderen. Ik was de hele dag aan het vechten. 
Ik werkte fulltime keihard, maar toch redde ik het financieel niet. Ik voelde me zo machteloos. En van de Belastingdienst kreeg ik geen fatsoenlijk antwoord op mijn vragen, zelfs niet met de hulp van een advocaat. Ik was de wanhoop nabij.
Ik vroeg bij de gemeente om hulp, maar daar gaven ze aan dat ze niets voor me konden doen. Ik werd erg naar te woord gestaan door al die instanties en begreep niet waarom. Ik zat zo diep in de ellende. Pas later hoorde ik dat alle instanties me weigerden te helpen, omdat ik overal als fraudeur te boek stond. Daar had de Belastingdienst voor gezorgd. Ik was volledig op mezelf aangewezen.
Heel naïef dacht ik dat ik mijn problemen verborgen kon houden voor de kinderen. Als ik er niets over zou zeggen, zouden zij er ook niet onder lijden. Maar zo werkt het natuurlijk niet. Zij wisten ook heel goed dat er geen geld was en dat er voortdurend deurwaarders aanklopten. 
En uiteraard hebben zij er ontzettend veel last van gehad. Ik zag niet dat zij ook problemen kregen en hoe ze daarop reageerden. Ze moesten omgaan met een moeder die stijf stond van de stress en ze wisten nooit of er die dag wel eten zou zijn. Geld om iets leuks te doen, was er al helemaal niet. Het ging me enorm aan het hart dat ik altijd nee moest verkopen. 
Ze hebben een heel stuk moeten inleveren van wat een onbezorgde jeugd had moeten zijn. Dat blijf ik de Belasting-dienst heel erg kwalijk nemen.”

Pijnklachten

“Ik piekerde dag en nacht. 
Ik mocht niet naar de Voedselbank, die weg was voor mij ook afgesloten, omdat ik overal als fraudeur te boek stond. Maar mijn kinderen moesten toch eten? Hoe dan? Stelen zit absoluut niet in mijn aard en wat als ik gepakt werd? Wie zou er dan voor mijn kinderen zorgen? Maar ik ken andere slachtoffers die ook niet bij de Voedselbank terecht konden en die wel eten hebben gestolen. Het is toch verschrikkelijk dat je zo diep moet zinken? Terwijl je niks fout hebt gedaan. Dat is het oneerlijke ervan. Ook ik heb in mijn wanhoop dingen gedaan waar ik niet achter stond. Alles om maar aan geld te komen om mijn kinderen maar te eten te kunnen geven. Als je moet overleven, heb je gewoon geen andere keus!
Door de stress sliep ik niet meer en kreeg ik allerlei pijnklachten. Die werden zo ernstig dat ik uiteindelijk uitviel op mijn werk. 
Ik volgde het aangeboden gezondheidstraject van mijn werkgever, maar dat loste mijn geldproblemen en de daaraan gerelateerde stress natuurlijk niet op. Zolang dit drama met de Belastingdienst zich bleef voortslepen, zou er voor mij niets veranderen.
Mijn oudste verweet me dat ik alleen maar met mezelf bezig was. Hij pakte zijn spullen en ging terug naar zijn geboorteplaats, waar hij gelukkig familie om zich heen heeft. Mijn tweede zoon trok zich voortdurend terug op zijn kamer. Dat leek lekker rustig, maar ik had niet door dat hij zo de nare werkelijkheid probeerde te ontvluchten. 
Hij wilde met niemand praten. De twee jongsten speelden altijd buiten en ik zag niet wat ze deden. Mijn jongste heeft problemen op school. De stress van thuis uit hij op school door boosheid, ruzies en woedeaanvallen. Ook dat kost weer de nodige energie en tijd om het goed te maken.”

Boeven

“De situatie ging van kwaad tot erger. Na twee jaar ziektewet, belandde ik in de werkloosheidswet en uiteindelijk in de bijstand. 
Ik was altijd een keiharde werker, maar inmiddels zat ik er mentaal en fysiek volledig doorheen. Er waren dus zelfs momenten waarop ik overwoog om eruit te stappen. Maar wie zou er dan voor mijn kinderen zorgen? Dat was de enige gedachte die me nog op de been hield. Ik móést door, hoe moeilijk ik het ook had.
Het meest frustrerende was dat niemand in mijn onschuld geloofde. Aan hun blikken zag ik dat ze dachten dat ik mijn fouten probeerde goed te praten. Dat wantrouwen deed veel pijn. Tot in 2018 de Toeslagenaffaire eindelijk landelijk boven water kwam. Vuile boeven, dacht ik. Ik wíst dat er van alles mis was, maar kon het nooit bewijzen. Tegelijkertijd voelde ik een enorme opluchting: nu was de waarheid boven tafel. De eis dat ouders overal verantwoordelijk voor zijn, is losgelaten door de Belastingdienst. En ik kreeg een compensatie van dertigduizend euro. Daarmee heb ik meteen al mijn schulden afbetaald. Eindelijk was ik van al die deurwaarders verlost.”

Therapie

“En er kwam nog meer licht aan het einde van de tunnel. In 2020 kreeg ik door de Belastingdienst een zaakwaarnemer toegewezen. Die ontdekte welke streek het bemiddelingsbureau voor de kinderopvang mij heeft geleverd. Bij het opstellen van het contract heb ik op hun laptop ingelogd met mijn DigiD en mijn gegevens ingevuld. Op slinkse wijze zijn zij erin geslaagd om mijn gebruikersnaam en wachtwoord in te zien. Vervolgens hebben ze allerlei wijzigingen doorgegeven, bijvoorbeeld dat ik meer uren opvang afnam. Al die wijzigingen waren afkomstig van het IP-adres van hun laptop. Zij ontvingen het extra geld op hun rekening, maar deden richting de Belasting-dienst net alsof het bij mij terechtkwam. Mijn zaakwaarnemer beaamde dat ik inderdaad mijn aandeel keurig had betaald en dat het geld dat de Belastingdienst terugeiste nooit op mijn rekening was gestort. Eindelijk was mijn onschuld bewezen.
Maar ondanks dat eerherstel en een deel van de compensatie heb ik nog een lange weg te gaan. Er is zo veel gebeurd in mijn leven, dat ik hele stukken ben kwijtgeraakt. De jaren van slapeloze nachten hebben me gesloopt. Ik ben door een diep dal gegaan en krijg nu therapie om alle trauma’s te verwerken. Ik zal nooit meer de vrouw worden die ik vroeger was. Mijn hoofd is te vol en mijn concentratie-vermogen is achteruit gehold. Ik moet alles opschrijven, anders vergeet ik het, bijvoorbeeld de route naar de fysiotherapie.”

Goede weg

“Mijn zaakwaarnemer gaf me de gouden tip om slachtofferhulp te bellen. Nu ik niet langer het etiket ‘fraudeur’ heb, helpen ze mij uit het diepe dal. We zijn eindelijk op de goede weg. Mijn kinderen krijgen ondersteuning via een opvoedinstantie om de nare jaren te verwerken. Ook hebben ze een fantastische psychologe voor mij gevonden. Zij helpt mij echt om alles een plekje te geven. 
Toch blijft het financieel lastig, zoals het regelen van een nieuwe laptop voor mijn jongste. Alle instanties wijzen naar elkaar en ondertussen kan mijn kind zijn huiswerk niet online inleveren.
De gemeente wil dat ik een baan zoek, maar ik heb tijd nodig om mezelf te hervinden. Ik wil voorgoed van alle problemen met de Belastingdienst af en daarom schrijf ik nu op waar ik allemaal doorheen ben gegaan. Het helpt bij de verwerking. Daarnaast onderneem ik veel om weer op de rit te komen. Daar ga ik volledig voor. Eindelijk zie ik de toekomst weer met vertrouwen tegemoet. 2024 wordt mijn jaar van rust en werken aan mijn herstel. Daarna hoop ik een goede baan te vinden. Dan kan ik eindelijk weer leuke dingen gaan doen met mijn kinderen en weer volop gaan genieten van het leven.”

De Toeslagenaffaire: waar ging het fout?

Wanneer kinderen naar de kinderopvang gaan, ontvangen ouders een inkomensafhankelijke bijdrage van de Belastingdienst, de zogenaamde kinderopvangtoeslag. Tussen 2005 en 2019 betichtte de Belastingdienst zo’n 26.000 ouders van frauduleuze praktijken. Ze zouden onterecht kinderopvangtoeslag hebben ontvangen en moesten plotseling duizenden euro’s terugbetalen. Veel ouders hadden dat geld niet voorhanden en raakten diep in de schulden. Die stressvolle financiële situaties leidden tot depressies, gezondheidsproblemen, echtscheidingen, verlies van werk en onderdak, en in zeer ernstige gevallen tot uithuisplaatsing van de kinderen. Kinderen konden niet sporten of op vakantie. Er was geen geld voor leuke dingen, soms zelfs niet voor eten.
In 2018 kwam de Toeslagenaffaire aan het licht. Dat leidde tot vele onderzoeken, rechtszaken en een parlementaire enquêtecommissie, die in 2020 het eindverslag de titel Ongekend onrecht meegaf. Het kabinet besloot in december 2020 gedupeerde ouders zo snel mogelijk dertigduizend euro te geven, de zogenaamde Catshuisregeling Kinderopvangtoeslag.

Tekst: Alice ten Napel
Foto: Claudia Kamergorodski

Meer Mijn Geheim? Neem nu een digitaal abonnement of bekijk de Facebook-pagina.