Huisarts Jojanneke deelt graag haar kennis: ‘Ik word er een betere dokter door’

30 juli 2024

Huisarts Jojanneke Kant (41) neemt geen blad voor de mond. Via @devragendokter en haar podcast reageert ze bijvoorbeeld als er online iets onzinnigs wordt beweerd. Dat blijft niet onopgemerkt. Vriendin-lezeres Yvonne tipte ons om Jojanneke eens te interviewen. Ze was benieuwd naar de vrouw achter deze huisarts. Wij ook. Dus, wie is zij?

“Nou, dat antwoord is simpel hoor. Ik ben een heel normale vrouw”, lacht Jojanneke. “Ik heb net nog een uurtje pannenkoeken staan bakken voor mijn drie kinderen van zes, acht en tien jaar oud. Met hen samen zijn, vind ik belangrijk. Want hoewel ze nu op een leeftijd zijn dat ik ze niet meer met van alles hoef te helpen, hebben ze natuurlijk nog wel veel liefde en aandacht nodig van hun moeder. Ik hoor de hele dag niets anders dan ‘Mama, mama, mama.’”
Jojanneke werkt in een huisartsenpraktijk en op de huisartsenpost. Daarnaast is ze zo’n twee uur per dag druk met @devragendokter en haar podcast, die ze samen maakt met haar collega Anouk. “Zij is manager in onze huisartsenpraktijk en heeft een media-achtergrond. Mensen vragen me regelmatig waarom ik zo actief ben op social media. Ik wil mensen zelfredzamer maken door ze laagdrempelig informatie te geven over gezondheid en ziekte: wanneer moet je de dokter bellen? En wie bel je dan, voor welke klacht? Wat kun je zelf doen? Ik merk dat het gros van de patiënten de medische basiskennis mist om simpele gezondheidsklachten zelf op te lossen. Wat doe je als je hooikoorts hebt? Als je kind koorts heeft, wanneer trek je dan aan de bel? Heb je pijn tijdens het plassen, wat is dan de oplossing? Hoe handel je als je een tekenbeet hebt?”

Vergrijzing en personeelstekort

“De komende jaren komen we voor heel wat uitdagingen in de zorg te staan. We hebben te maken met vergrijzing aan de ene kant en een tekort aan zorg-personeel aan de andere kant. Nu al zijn er duizenden mensen die geen huisarts meer hebben en in sommige huisartsenpraktijken duurt het door personeelstekort vaak lang voordat je een reguliere afspraak kunt maken. Wat je ook al ziet, is dat de spoedeisende hulp voor een paar uur dicht gaat omdat ze vol zitten. Mijn redenatie is: als patiënten zelf weten wat ze kunnen doen bij bepaalde kleine klachten, is er minder zorg nodig. Dat lijkt me niet alleen voor het zorgstelsel fijn, maar ook voor de patiënten. Op de huisartsenpost kom ik regelmatig ouders in paniek tegen omdat hun kind koorts heeft. Vaak weten ze niet dat koorts op zich onschuldig is en geen behandeling nodig heeft. Veel belangrijker is hoe ziek het kind is. Ik adviseer iedereen bij klachten altijd eerst op Thuisarts.nl of Moetiknaardedokter.nl te kijken voordat je überhaupt belt. Misschien kun je het probleem dan zelf al oplossen. Hoe minder we onnodig de zorg belasten, des te beter de bereikbaarheid blijft voor mensen die de zorg echt nodig hebben. Wat ik ook toejuich, is een EHBO-cursus volgen, zodat je weet wat je bij kleine ongevallen kunt doen. Zoiets zou eigenlijk standaard in ons onderwijsprogramma moeten zitten. Net als een reanimatiecursus. ”
Jojanneke had als kind geen diepe wens om huisarts te worden. En ze had er ook geen romantisch of idealistisch plaatje bij. Maar haar ouders werkten allebei als verpleegkundige, dus het zorg-gen zat al wel min of meer in haar dna. “Als huisarts bouw je echt een band op met je patiënten en dat leek me interessant. Je groeit met ze mee en zij groeien met jou mee. Wist je dat mensen die heel lang een vaste huisarts hebben, langer leven? Daar is wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Serieus. Het klinkt ook wel logisch. Als huisarts ken je je patiënten door en door. Van sommigen weet je gewoon: als ze klagen over pijn op de borst, moet je meteen de ambulance bellen. Bij anderen klets je eerst even en blijkt er iets heel anders te spelen dan wat ze je in eerste instantie vertellen.”
Ze vindt het leuk om vragen te beantwoorden via social media. “Het is een andere manier van bezig zijn met mijn vak. Door @devragendokter word ik een betere dokter. Omdat ik mezelf dwing allerlei dingen uit te zoeken. Bovendien zijn er best veel huisartsen onder mijn volgers. Ik krijg regelmatig reacties van hen of een extra medische tip of aanvullingen. ‘Heb je hier al aan gedacht?’ of ‘Ik zou het zo behandelen’. Heel fijn. Indirect helpen ze me allemaal een beetje om goede medische informatie te delen. Social media kan wat dat betreft echt een meerwaarde zijn.”

Ondoorzichtig moeras

Helaas ziet Jojanneke ook de keerzijde van social media. En dan doelt ze vooral op influencers of BN’ers die medische desinformatie verspreiden of voedingssupplementen aanbieden. “Onlangs nog was er een influencer die haar volgers opriep om bij een bijholteontsteking antibiotica te eisen van de huisarts. Onzinnig. Antibiotica vermindert maar zeer zelden de klachten van een bijholteontsteking, maar geeft soms wel bijwerkingen. Daar maak ik dan weer een podcast over. Voor patiënten is social media vaak een ondoorzichtig moeras. Het is lastig
onderscheiden: welk bericht is wetenschappelijk onderbouwd? Wat is slechts een mening? En wie probeert hen bewust te misleiden? Ik zeg altijd: BN’ers die supplementen aanprijzen, doen dat meestal niet omdat er wetenschappelijk bewijs voor is, maar omdat ze er gewoon geld aan verdienen. Denk daarom altijd eerst zelf goed na. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is dat meestal ook zo. Wanneer bijvoorbeeld een huisarts of specialist jouw klachten niet kan oplossen, is de kans klein dat een influencer dat wel kan met een paar supplementen.
Regelmatig spreek ik me uit op Instagram tegen influencers. Er is bijvoorbeeld een account dat claimt dat je met een bepaald soort nagellak van schimmelnagels afkomt. Daar is wetenschappelijk bewijs voor, aldus de influencer. Uiteraard bestudeer ik dat bewijs. En wat blijkt: het onderzoek telde veertien deelnemers. Pure misleiding dus. Natuurlijk probeer ik in contact te komen met de mensen achter het account en ik reageer onder de post. Maar tot nu toe wordt alles wat ik schrijf, direct weggehaald. Ik vind het niet erg als mensen een andere visie hebben, maar geld verdienen met onjuiste uitspraken, is kwalijk. Dagelijks zie ik patiënten in de spreekkamer die iets gelezen hebben op internet en daarover vragen stellen. Dat is prima. Ik heb liever dat ze bij mij komen, dan dat ze gaan experimenteren. Soms kun je nog verhinderen dat ze supplementen gaan nemen die schadelijk zijn in combinatie met de medicijnen die ze al slikken.”

Pech of geluk/h2>
In de podcast snijdt Jojanneke diverse onderwerpen aan. Vaak worden die aangedragen door haar volgers. Zo besteedde @devragendokter aandacht aan onder andere insectenbeten en hooikoorts, zwanger worden, het vrouwenhart, vitaminefabels en ook de overgang kwam voorbij. Af en toe staat één patiënt centraal. Zo maakte Jojanneke onlangs een podcast met haar patiënt Sophie die al jaren leeft met de ziekte ME. “Sophie wordt vanwege haar ziekte ontzettend beperkt in het dagelijks leven. Ze heeft bij de kleinste inspanning last van extreme uitputting, kan soms niet meer nadenken – brainfog noemen ze dat ook wel – en heeft pijn in spieren en gewrichten. En met een kleine inspanning bedoel ik niet sporten, maar gewoon een trap oplopen, douchen of zelfs een huilbui. Het is een grillige ziekte, onvoorspelbaar. Je weet nooit wanneer het toeslaat. Het verhaal van Sophie raakt me omdat we even oud zijn, in dezelfde levensfase zitten en onze kinderen dezelfde leeftijd hebben. Ik had Sophie kunnen zijn en zij mij. Vooraf weet je niet wie deze ziekte treft. In dat opzicht heeft Sophie echt pech en ik geluk. Als ik eerlijk ben, wist ik niet veel over ME. Daar heb ik tijdens mijn opleiding nooit iets over geleerd. ME-patiënten stuiten helaas op veel onbegrip. Ook artsen weten niet goed wat ze ermee aan moeten. Ik begrijp dat wel. Tot vrij recent dacht ik ook nog: het zit tussen de oren, ik stuur deze patiënt door naar een psycholoog. Terwijl dat niet de oplossing is. Er is nog geen goede behandeling voor ME-patiënten. Je kunt als arts alleen de pijn van ziektesymptomen verlichten. En soms kun je niet anders dan gewoon luisteren en er zijn voor je patiënt. De aflevering met Sophies podcast is heel vaak beluisterd. Patiënten die zichzelf herkenden, mensen met een ME-patiënt in hun omgeving die de ziekte nu beter begrijpen en collega-artsen die openstaan voor scholing over dit onderwerp. Dat is goed nieuws. Helaas zijn er veel meer van dit soort postinfectieuze ziektes, zoals de chronische Lyme en long-covid. Ik ben er nu extra alert op, maar ik denk dat ik de afgelopen jaren wel wat van dit soort diagnoses heb gemist.
Misschien is dat wel een van de zwaarste elementen in mijn vak: weten dat je een keer een fout zult maken. Helaas heb ik dat ook al meegemaakt. Er kwam eens een patiënt die klaagde over zijn maag. Achteraf bleek het een hartaanval te zijn. Daar heb ik dan wel last van. Buikpijn. Slecht slapen. En je bent extra alert – bijna paranoia – op volgende patiënten die klagen over maagpijn. Na verloop van tijd slijt dat weer en ga je verder. Tuurlijk neem ik contact op met patiënten als er iets fout gaat en leg ik uit waarom ik bepaalde keuzes heb gemaakt. Ook als het achteraf niet de juiste was. Dat is niet makkelijk, maar het is belangrijk eerlijk te zijn.”

Graag delen

Jojanneke heeft niet de illusie dat ze met @devragendokter alle problemen in de zorg gaat oplossen. Toch merkt ze al wel dat het iets in beweging zet. “Laatst beantwoordde ik een vraag via Instagram, waarop ik een berichtje terugkreeg: ‘Nu hoef ik niet meer naar mijn eigen huisarts.’ Dat is winst. Wat ook vooruitgang is, is dat we door de podcast zwakke plekken in de zorg blootleggen en daar iets aan doen. Zo zijn er collega-zorgverleners die onvoldoende weten over de overgang. Daar speel ik op in door er een scholing over te geven. Ik deel graag alle medische informatie die ik heb. Dat delen is echt iets wat bij mij hoort. Ook in het dagelijkse leven deel ik graag met anderen. Zo kook ik via Stichting Thuis-gekookt voor een 83-jarige die het zelf niet meer kan. Ik heb een groot gezin, dus ik houd vaak iets over. Verder heb ik samen met een buurvrouw een plantenasiel opgezet in onze voortuin. Dat begon als een grapje, maar is nu een behoorlijk uit de hand gelopen hobby. Mensen brengen bij ons plantjes waar ze niet meer voor kunnen of willen zorgen. Bij ons kunnen ze de planten brengen of ruilen voor een andere plant, wat potgrond, een pot of vaas of een paar euro doneren in een spaarpotje. Het is op het moment dagelijks een komen en gaan, heel gezellig. Met planten bezig zijn is sowieso mijn manier om de zinnen te verzetten. Heerlijk om even de aandacht op iets anders te richten, zoals een plant wateren, verpotten of stekken. Daarna kan ik weer volop focussen op mijn patiënten.”

Tekst: Jolanda Hofland
Foto: Ruud Hoornstra
Visagie: Lisette Verhoofstad

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.