Suzans dochter stond op een bangalijst

16 december 2024

Lijsten waar ‘de grootste sletten’ van de studentenvereniging op staan, compleet met naam en contactgegevens. Ze worden al decennialang voor de lol gemaakt door mannelijke corpsleden. Maar zo’n bangalijst heeft dramatische gevolgen voor degenen die erop staan, zoals Louise (18), de dochter van Suzan (48): “Als een hoopje ellende zat ze naast me op de bank.”

Suzan: “Louise droomde ervan om dokter te worden. Nadat ze was geslaagd voor het vwo wilde ze medicijnen studeren. Maar hiervoor was wel een portie geluk nodig. De studie was gewild en Louise moest worden ingeloot. Wat waren mijn man en ik opgelucht toen ze werd toegelaten op de universiteit in Utrecht! Omdat we in een klein dorp in Brabant wonen, moest Louise op kamers. Woonruimte vinden was lastig. Lidmaatschap van een studentenvereniging zou haar kansen aanzienlijk vergroten. Studentenverenigingen hebben eigen huizen voor leden. Louise sloot zich aan bij zo’n vereniging. Op die manier zou ze ook vriendinnen kunnen maken, zei ze. In Utrecht kende ze anders niemand.
Natuurlijk, ik had weleens verhalen gehoord over ontgroeningen die uit de hand liepen en wantoestanden in studentencorpsen, maar dat waren de excessen die het nieuws haalden. Onze zoon Maarten zit ook bij een studentenvereniging en hij heeft het er prima naar zijn zin. Maarten vertelde dat de ontgroening heftig was geweest, maar dat hij er veel van had geleerd. Zijn zelfvertrouwen was gegroeid doordat hij de beproevingen had doorstaan en zijn band met de andere eerstejaars was binnen korte tijd hecht geworden. Ik wenste dit ook voor Louise.”

Vervelende klusjes

“Stiekem vond ik het best spannend dat onze jongste naar de stad verhuisde. Maar tegelijk had ik in Louise alle vertrouwen. Als zij haar zinnen ergens op heeft gezet, lukt het. Dat is een mooie eigenschap, die ook een keerzijde heeft. Louise wil alles goed doen en dit dus ook. Op het moment dat ze werd ingeloot, begon de stress al. Ze kreeg een paklijst opgestuurd. Binnen twee dagen moest ze de meest onmogelijkste dingen kopen en inpakken. Direct na de ontgroening begon haar zoektocht naar een kamer. Terwijl ze veel hospiteerde en telkens werd ‘gekeurd’, ging haar studie van start. Tussendoor moest ze ook nog een jaarclub vormen: een groep met andere eerstejaars waar je ‘de rest van je leven mee op zult trekken’. Het vormen van de groepen brengt veel gedoe met zich mee. Was de groep waarbij je zat wel echt de leukste? Hoe erg was het dat die vriendin er niet bij mocht? Louise begon aan alles te twijfelen.
Gelukkig vond ze best snel een kamer. Ik was blij en dacht dat ze zich nu kon gaan richten op haar studie, maar dat bleek niet het geval. Als eerstejaars moest ze samen met de andere ‘huisjongsten’ vaak vervelende klusjes opknappen in huis. Soms zelfs midden in de nacht pizza’s maken voor de huisoudste die thuiskomt. Ik kon niet geloven dat mijn autonome dochter klakkeloos bevelen opvolgde. De Louise die ik kende, was scherp en deed de dingen altijd op haar eigen manier. Maar kennelijk was de groepsdruk zo groot en de cultuur van de studentenvereniging zo dominant, dat ze zich erdoor liet meeslepen. Louise vond het volkomen logisch dat ze als ‘huisjongste’ de voetveeg was. Ze legde uit dat ze een jaar moest afzien om daarna zelf geriefelijk te kunnen wonen. Ik begon me zorgen om onze dochter te maken. Ik zag dat ze op haar tenen liep om te voldoen aan alle eisen die het verenigingsleven aan haar stelde. En dat waren er veel. Er was altijd wel een activiteit of een borrel waar ze bij móést zijn.”

Grietenpresentatie

“Kans om mijn zorgen met mijn dochter te bespreken, was er niet. Louise was te druk om in de weekenden naar huis te komen. Ik heb nooit geweten dat de hiërarchie er zo sterk is, dat leden gemakkelijk over hun eigen grenzen gaan. En zo had ik ook nooit gehoord van de ‘grietenpresentatie’. In veel jongenshuizen worden huisjongsten geacht zo’n presentatie te maken, ook wel bangalijst of grietenlijst genoemd: een document waar leden van het vrouwencorps worden beoordeeld op hun uiterlijk en seksuele prestaties. Vaak staan er foto’s van meisjes bij en hun contactgegevens. Heel banaal. Het schijnt dat in veel studentenverenigingen al heel lang zo’n grietenlijst wordt gemaakt. Alleen is het de bedoeling dat die absoluut niet uitlekt buiten de muren van het huis. Maar in deze tijd waarin alles met één vinger op de knop het internet op geslingerd wordt en eindeloos kan worden gedeeld, gebeurt dat weleens en dan zijn de gevolgen van zo’n misselijke grap niet te overzien.
Dat bleek toen de bangalijst met Louises naam erop in een appgroep belandde. De jongens hadden van hun grietenpresentatie een powerpoint gemaakt, die iemand op social media deelde. Daarna ging het snel. Veel leden en studenten stuurden hem door. Binnen een uur bereikte de lijst Maarten al, die in een totaal andere stad woont. Woedend was hij toen hij de tekst bij de foto’s van zijn zusje las. ‘Mam, je moet niet schrikken, maar er is een lijst en daar staat Louise ook op’, zei hij tegen me toen hij belde. Maarten legde uit wat een grietenpresentatie was en het begon me te duizelen. ‘Ik wil niet weten wat er op de lijst staat’, zei ik tegen Maarten. Ik vond het zo onethisch om over zoiets intiems als iemands bedprestaties te lezen.”

Koude rillingen

“Nadat Maarten ophing, belde ik Louise. Ik krijg nog koude rillingen als ik aan dit gesprek denk. Louise was intens verdrietig en lamgeslagen door de storm aan telefoontjes en grove berichten op haar voicemail die ze kreeg sinds de lijst viral was gegaan. Door haar tranen heen bleef ze maar herhalen: ‘Mama, het is niet waar wat op de lijst staat. Ik snap het niet! Ik snap het niet!’ Een paar uur later zat ze naast me op de bank als een zielig hoopje ellende. Net als Maarten was ik ontzettend kwaad. Mijn lieve, vrolijke Louise was kapot gemaakt. Haar hart was gebroken en het mijne ook.
Louise zag zichzelf als iets vies, als een gebruiksvoorwerp. Ze zei dat ze nooit meer een jongen kon vertrouwen. Dat vond ik zo naar om te horen. Ze dacht ook dat iedereen over haar sprak. Inmiddels bleef de lijst maar doorgestuurd worden. Haar telefoon stond roodgloeiend. Nummers die ze niet kende, nam ze niet op, maar werden wel doorgeschakeld naar haar voicemail, die vol stond met vunzige berichten van mannen die seks met haar wilden. Ik stelde voor om een nieuw nummer aan te vragen, maar dat wilde Louise niet. Haar telefoon was haar lifeline. Bovendien zag ze het nemen van een nieuw nummer als zwichten voor de pestkoppen.
In de dagen daarna was de uitgelekte bangalijst landelijk nieuws. Het was heel onwerkelijk om in de krant over de wantoestanden te lezen en van dichtbij te zien wat de gevolgen waren. Louise voelde zich tot op het bot gekrenkt. Ondertussen ging het leven van haar vriendinnen door. Ze probeerden haar te steunen, maar ze konden zich niet echt voorstellen wat Louise moest doorstaan. Al snel waren ze weer gezellig aan het borrelen met elkaar.”

Teleurgesteld

“De vereniging liet weten via de media dat de twee jongens die de bangalijst hadden gemaakt, zouden worden geschorst, maar dit is niet gebeurd. Wie van hun huisgenoten de lijst heeft doorgestuurd, is nog altijd niet bekend. De jongens houden elkaar de hand boven het hoofd door te zwijgen. Ik ben heel erg teleurgesteld, ook in hun ouders. Als mijn kind zoiets had gedaan, had ik geëist dat hij excuses zou maken. Ik vond het walgelijk wat er was gebeurd, maar ik realiseer me ook dat jongeren roekeloos zijn en de gevolgen van een heel verkeerde grap niet kunnen overzien. Laatst las ik dat hersenen pas op 24-jarige leeftijd ontwikkeld zijn. We moeten onze jongeren begeleiden en bijsturen wanneer nodig.
De jongens die betrokken waren, mochten niet mee op skivakantie met de vereniging, maar verder waren er geen sancties. Uit het politieonderzoek dat werd ingesteld, kwam weinig informatie. In eerste instantie wilde Louise aangifte doen, maar uiteindelijk zag ze hier toch vanaf. Andere studenten zeiden dat ze zich niet zo druk moest maken. Die grietenlijsten werden al tientallen jaren gemaakt voor de gein. Het was de cultuur. Het leek alsof Louise zich moest verantwoorden, terwijl zij het slachtoffer was.
In mijn ogen was dat victim blaming, maar als ik daarover met Louise wilde praten, kapte ze het af. Ze wilde de gebeurtenis achter zich laten en door met haar leven. Ik vind dit nog altijd moeilijk, omdat ik merk dat ze wel degelijk beschadigd is geraakt. Telkens als Louise gebeld wordt door een anoniem nummer, veert ze op van schrik. Voor camera’s is ze bang en jongens vertrouwt ze niet meer. Ze heeft uiteindelijk toch een nieuw nummer genomen, maar wordt toch nog steeds soms midden in de nacht gebeld. Hoe dit kan? Mensen zijn meedogenloos en het internet heeft een duistere kant. De lijst duikt nog steeds overal op. Ook op Telegram, een gratis berichtendienst waarvan de organisatie geen enkele controle biedt op de inhoud van de berichten en ook niet ingrijpt wanneer er strafbare informatie wordt gedeeld.”

Doorbraak
“Toen ik hoorde dat een aantal ouders de Stichting Stop bangalijsten oprichtten om een cultuurverandering teweeg te brengen wat betreft de bangalijsten, voelde ik me gesteund. Grietenlijsten horen niet bij het verenigingsleven en er moet niet lacherig over worden gedaan. De stichting wil dat er sancties worden verbonden aan grensoverschrijdend gedrag en ik ben het hier mee eens. Ook internationaal en online moet er wetgeving komen die wordt gehandhaafd.
Inmiddels heeft de stichting al een wapenfeit op hun naam staan. Telegram werkte eerder niet mee aan verwijderverzoeken van strafbare content en dus ook niet aan het verwijderen van de bangalijsten. Stichting Stop bangalijsten stuurde samen met Offlimits, een expertisecentrum gericht op online misbruik, een verzoek uit naar de Europese Commissie om online te handhaven. Dit had effect. Telegram heeft de bangalijsten verwijderd uit openbare appgroepen en laten weten dat er een rechtstreeks contactpunt komt voor toekomstige verwijderingsverzoeken. Dit is een doorbraak. Ik ben blij dat het wereldwijde web een klein beetje veiliger wordt. Ik hoop ook dat de cultuur in het verenigingsleven verandert. Dat mensen zich durven uitspreken en belastende en kwetsbare informatie niet doorsturen. Voor Louise is het te laat. Ik vrees dat de littekens op haar ziel blijvend zijn. Laatst werd ze weer midden in de nacht gebeld. Ze was zo van slag dat ze niet meer kon slapen.”     

Tekst: Sonja Brekelmans
Foto: Getty Images. Om privacyredenen zijn alle namen veranderd. De echte namen zijn bekend bij de redactie.

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.