Is het patat of friet? Dít zegt je antwoord over jou

9 januari 2023

Er zijn twee kampen: team friet en team patat. Al jaren discussiëren mensen of de goudgele frituursnacks friet of patat genoemd moeten worden. Maar wist je dat de naam die je het geeft veel over je zegt? 

En de belangrijkste vraag: komen we ooit van deze discussie af?

Noord en zuid

Volgens cultuuronderzoeker Jos Swanenburg heeft of je friet of patat zegt vaak te maken met waar je vandaan komt. Aan het AD legt hij uit: “In het noorden zeggen de meeste mensen ‘patat’, en een enkeling ‘patat friet’. In Zuid-Holland is het vooral ‘patat’, maar gebruiken sommige mensen zelfs ook ‘frieten’. Naarmate je zuidelijker gaat neemt ‘friet’ het over en in Vlaanderen zegt bijna iedereen ‘frieten’”

Patates frites

Om antwoord te krijgen op de vraag of het nou friet of patat is, duiken we in de geschiedenis. Volgens Swanenburg stammen de woorden patat en friet af van het Franse ‘patates frites’. Letterlijk betekent dit ‘aardappelen gefrituurd’. Bestel je jouw favoriete snack bij de snackbar door alleen ‘patat’ of ‘friet’ te zeggen, dan geef je eigenlijk maar de helft van je bestelling door. 

Inca’s

Maar waar komt de Franse term patates frites eigenlijk vandaan? Voor het antwoord op deze vraag moeten we nog dieper in de geschiedenis graven. Patate (aardappel) is vernoemd naar batate en dat is een woord dat afkomstig is van de Inca’s in de Andes. Het betekent ‘eetbare knol’. Via Spanje en Frankrijk is het woord uiteindelijk in Nederland terecht gekomen. Bekend is dat vanaf ten laatste 1636 de aardappel in Nederland patat werd genoemd. 

Lees ook: Waarom je beter geen grote friet bestelt bij de McDonalds

Zachte G of Gooische R

Patates frites is op een gegeven moment in het noorden van ons land afgekort naar patat. Alleen mensen in het zuiden zeggen dat meestal niet. Voor hen betekent patat nog steeds aardappel en bijvoorbeeld ook een rauwe aardappel of een aardappel die nog niet geoogst is. Kijken we nog zuidelijker, dan zien we dat voor mensen in Vlaanderen het woord patat zelfs een slag of klap is en dat het als scheldwoord wordt gebruikt. In het noorden is de betekenis van patat vervaagt en dat laat dus het verschil tussen noord en zuid goed zien. “De woorden fungeren als sjibbolet: een taalkenmerk waarmee je kunt bepalen waar iemand vandaan komt. Net als de zachte G of de Gooise R”, vertelt Swanenberg. 

Conclusie

Maar om nu voor eens en altijd van de discussie af te komen: wat is het correcte woord? Eigenlijk kunnen beide woorden gebruikt worden, omdat ze van dezelfde Franse verbinding afstammen. Gebruik je ze beide apart van elkaar, dan bestel je eigenlijk maar de helft van je bestelling. Patat friet is dus eigenlijk het correcte antwoord om er zeker van te zijn dat je geen rauwe aardappel op je bord krijgt.

Bron: AD
Foto: Getty Images

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.