Priscilla is mantelzorgmakelaar: ‘Als mantelzorger sta je áltijd aan’

14 december 2023

Priscilla (32) kent beide kanten van mantelzorg: ze heeft vele jaren voor haar oma gezorgd en was zelf na een zwaar ongeluk een tijd afhankelijk van de zorg van anderen. In haar werk als mantelzorgmakelaar komt het nu allemaal samen.

Net als Vriendin brengt ook Mijn Geheim de allermooiste persoonlijke verhalen, die we hier graag elke week met je willen delen.

‘‘Vroeger toen ik klein was, werkten allebei mijn ouders. Als ik uit school kwam, was mijn oma er om op te passen. Oma woonde bij ons om de hoek, dus dat was makkelijk én gezellig. Toen oma wat ouder werd, lukten sommige dingen niet meer zo goed. Ze had bijvoorbeeld hulp nodig bij het tillen van zware boodschappen. In het begin vingen mijn ouders dit op, maar omdat zij het al zo druk hadden, zei ik op een middag: ‘Joh mam, laat mij dat maar doen, jij hebt al genoeg aan je hoofd.’ Ik vond het ook leuk om bij oma langs te gaan. En aangezien zij mijn hele jeugd voor mij had klaargestaan, voelde het prettig om nu een keer iets voor háár te kunnen betekenen.
Aanvankelijk ging ik met oma mee naar de winkel om zware dingen voor haar te tillen. Toen oma slechter ter been werd, deed ik voortaan alle boodschappen. En zo kwam er eigenlijk steeds meer bij: ik deed de administratie, ging mee naar afspraken, omdat ze zelf niet meer kon rijden en regelde van alles in en om het huis. Ik had er nooit bij stilgestaan dat ik daarmee ‘mantelzorger’ was. Ik hielp gewoon mijn oma, omdat ik van haar hield. Tot iemand een keer tegen me zei dat ik mantelzorger was. Ik googelde de term en bij alles wat ik las, dacht ik: já, dit ben ik inderdaad, een mantelzorger!”

Bewustwording

“Ik zie dat in mijn werk heel vaak: mensen zijn mantelzorger, maar zijn zich daar niet van bewust. Je bent mantelzorger als je drie maanden of langer, zeven tot acht uur per week voor iemand zorgt. En dat is zorgen in de breedste zin van het woord: helpen met huishoudelijke taken, boodschappen doen, helpen met medicatie toedienen, inplannen van afspraken, wonden verzorgen, begeleiding geven en ga zo maar door. Vaak begint het met iets kleins, zoals in mijn geval een keertje helpen met de boodschappen. Maar telkens komt er iets bij, tot je er middenin zit en – soms – je eigen leven eronder gaat lijden.
Mensen denken bij de term mantelzorg vaak aan het zorgen voor een opa of oma, maar de groep mensen die mantelzorg ontvangt, is veel breder dan dat. Denk eens aan kinderen met een verstandelijke beperking of gedragsproblemen en aan mensen met een chronische ziekte, zoals MS of de spierziekte ALS. Mensen zien zichzelf vaak niet als mantelzorger, omdat ze het doen uit liefde. ‘Dat doe je toch voor je kind?’ hoor ik vaak. Of: ‘Ik hou van mijn partner, natuurlijk doe ik dat.’ Prachtig dat je uit liefde voor iemand zorgtaken op je neemt, maar dan ben je dus absoluut een mantelzorger.”

Impact

“Waarom is het zo belangrijk om dit te erkennen? Mantelzorger zijn heeft áltijd impact op je leven. Zeker als je daarnaast ook gewoon een baan hebt. Als mantelzorger sta je namelijk altijd ‘aan’. En negen van de tien keer gebeurt er iets onverwachts als het net niet uitkomt. Zo had ik eindelijk eens een vrije dag. In de ochtend was ik nog even bij oma geweest en ’s middags zou ik lekker naar het strand gaan. Na driehonderd rondjes crossen op de parkeerplaats had ik een parkeerplek. Ik wandelde het strand op en had net mijn handdoek uitgespreid, toen ik werd gebeld: oma had blaasontsteking en er moesten nú medicijnen gehaald worden. Ik was de enige die dat op dat moment kon regelen. Dus ja, daar ging ik weer. Handdoekje inpakken, mijn felbegeerde parkeerplaats prijsgeven en naar de apotheek. Oma heeft wel vaker last van blaasontstekingen en als ze te lang wacht met medicatie, gaat dat zo ontzettend veel pijn doen dat ze een delier krijgt. Dan ben je nog verder van huis. Dat wil je niet voor zo’n mensje, dus offer je je vrije dag op. Ook als je die zelf hard nodig had.”

Schaamte

“Vaak ervaren mensen het mantelzorgen als veel en zwaar en leidt het tot uitval op het werk. Door je tijdig bewust te worden van het feit dat je mantelzorger bent, kun je hulp vragen als dat nodig is. Zo voorkom je dat je jezelf overvraagt en uitvalt op je werk. Mensen denken vaak dat er dan meteen allerlei grootse en meeslepende dingen moeten worden geregeld, die veel geld kosten. Maar dat hoeft helemaal niet. Ook een kleine aanpassing kan al zo veel meer lucht geven. Al was het maar dat iemand anders de huishoudelijke taken overneemt. Of dat er een dagbesteding wordt geregeld, zodat je als mantelzorger af en toe ook een moment voor jezelf hebt om bij te kunnen trekken.
Er zit ook nog best wat schaamte op, als mensen het als mantelzorger niet allemaal meer kunnen bolwerken. Voor sommige mensen voelt dat als falen. Waarom kunnen ze niet ‘gewoon’ voor hun kind, ouder of geliefde zorgen? Daarom willen mensen dat label niet, want stel je voor dat je om hulp moet vragen, vreselijk! Ik kan dit niet vaak genoeg zeggen: vraag juist wél om hulp! Zowel voor jezelf als voor degene voor wie je zorgt. Want ook voor degene die de mantelzorg ontvangt, is het heus niet altijd even gemakkelijk.”

Enorme klap

“Ook dat laatste heb ik aan den lijve ondervonden. In september 2015 ben ik betrokken geweest bij een ernstig auto-ongeluk. Ik werkte in de kinderopvang en was op weg van de ene naar de andere locatie. Plotseling stond iedereen vol op de rem. Ik kon de auto voor me nog ontwijken, maar achter me klapte een wat oudere man met een zware auto op mij. De onderdelen vlogen in het rond, het was één grote chaos, net als in een film. Ik was geschrokken, maar nog wel bij kennis. Zo op het eerste gezicht had ik niks. Dus begon ik in mijn hoofd een beetje op die oudere man te mopperen, zo van: je ziet toch dat we allemaal remmen?
Maar juist op het moment dat ik dacht dat het gevaar geweken was, kwam er nog iemand keihard aangereden. Die bestuurder zat op zijn telefoon te kijken en had niks gezien. Hij reed echt vol op me in. De klap was zo hard dat zijn auto terugkaatste. De impact was enorm. Mijn hoofd draaide desondanks op volle toeren: wat nou als die man weg zou rijden? Ik weet nog dat ik uit de auto ben gestapt om een foto te maken van zijn kenteken. Zo, dacht ik, daar ga je niet mee wegkomen. Stond ik daar midden op de snelweg met mijn telefoon in mijn hand. Ik voelde me helemaal niet goed, maar wist niet meer wat ik moest doen. Op dat moment was ik al in shock.”

Aanstellerij

“Uiteindelijk heb ik om hulp geroepen en aan de oudere man gevraagd of hij 112 op mijn telefoon wilde intoetsen. Ik kreeg de centrale aan de lijn en zei: ‘Ik heb een ongeluk gehad, ik voel me helemaal niet goed en sta midden op de snelweg…’ Daarna hing ik op. Ze belden me daarna meteen terug, zodat ze via de telefoonverbinding en de zendmast onze locatie konden bepalen. Wat er na dat telefoontje allemaal precies is gebeurd, weet ik niet meer. Dat heb ik later van andere mensen gehoord. Bijvoorbeeld dat ik het ‘superaardig’ vond dat de politie me terugbelde. Zij hadden allang door dat ik in shock verkeerde en dan moet je blijven praten om niet helemaal weg te vallen.
Ik ben naar het ziekenhuis gebracht, maar vervolgens eigenlijk meteen weer naar huis gestuurd. Ik had immers geen letsel. Als ik alsnog erge pijn zou krijgen, moest ik maar 112 of de huisarts bellen.”

Afhankelijk

“De maandag erop heb ik inderdaad de huisarts gebeld, want ik stierf van de pijn en had het benauwd. Ik ben een paar keer ziekenhuis in- en uitgegaan. Ik zou me aanstellen, er was niks aan de hand. Maar zeker net na het ongeluk kon ik helemaal niks. Ik had overal pijn en ook heel erg last van mijn buik en van benauwdheid. Ik was 23 en ineens moest mijn moeder me weer bij van alles komen helpen. En ze had het al zo druk met werk en de zorg voor oma. Vreselijk vond ik het. Ik wilde haar niet tot last zijn. Zelf vond mijn moeder het geen enkel probleem en ze deed het met liefde. Ik kan daardoor heel goed beide kanten van het verhaal begrijpen: als mantelzorger én als degene die mantelzorg ontvangt. Het is voor allebei niet altijd even makkelijk.
Ik herstelde moeizaam. Mijn rechterarm viel soms gewoon uit, dan liet ik spontaan dingen uit mijn handen vallen. Ook bleef ik me benauwd voelen. Om dat toch nog een keer te laten onderzoeken, bezocht ik nogmaals de longarts. Die kende me inmiddels al wat langer dan vandaag en wist dat ‘aanstellen’ echt niet in mijn woordenboek stond. Hij kon zelf niks vinden, maar wist dat er iets niet klopte. ‘Ik verwijs je door,’ zei hij beslist. ‘Anders kan ik vannacht niet slapen. Ik weet zeker dat er iets met je aan de hand is, ook al kan ik het zelf niet vinden.’
Operatie
“Bij vervolgonderzoeken, inmiddels een jaar later, bleek dat door de klap van de botsing mijn borstbeen was gebroken. Een stukje borstbeen knelde een zenuw af en drukte op mijn longen. Er volgde een zware operatie, waarbij ik verlamd kon raken. De kans bestond zelfs dat ik het niet zou overleven. Gelukkig ben ik er nog en ben ik ook niet verlamd geraakt, maar ik heb nog wel elke dag veel pijn.Mijn werk in de kinderopvang kon ik door dit alles niet meer uitvoeren. Ik zat op een groep van nul tot vier jaar en dat betekent veel tillen. Dat ging gewoonweg niet meer. Ik had alleen geen idee wat ik dan wilde gaan doen. Dus deed ik een beroepskeuzetest. Bij die test zat de mogelijkheid om een dagje mee te lopen met een aantal beroepen. Een van die beroepen was mantelzorgmakelaar. Daar had ik nog nóóit van gehoord. Het leek me ook niet bijzonder boeiend, maar ik dacht: ach, ik geef het een kans.”

Omscholen

“Tegen alle verwachtingen in vond ik het helemaal geweldig. Het voelde alsof alles waar ik de afgelopen jaren mee te maken had gehad, in dit werk samenkwam. Het zorgen voor mensen, dingen regelen, iets wat ongelofelijk gecompliceerd lijkt vertalen naar iets wat wél te snappen is en zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar bovenal had ik het gevoel: had ik maar eerder geweten dat dit bestaat, dat had me zoveel gedoe gescheeld!
Als mantelzorger word je regelmatig van het kastje naar de muur gestuurd. Dan bel je met de gemeente en die zegt: ‘Nee hoor, je moet bij de zorgverzekeraar zijn.’ Oké, dan bel je met de verzekeraar, als dat al lukt met de krappe openingstijden, om vervolgens te horen: ‘Sorry mevrouw, u bent verkeerd ingelicht. Dit ligt echt bij de gemeente.’ Meer dan eens had ik na een hele dag bellen nog niks weten te regelen. Na verloop van tijd ontdek je voor welk onderwerp je waar moet zijn, maar och, wat een eindeloos gedoe heb ik meegemaakt. En dan heb ik het nog niet eens over al die ingewikkelde wet- en regelgeving. Voordat je daar een beetje thuis in bent… Het idee dat ik dit, zeker vanuit mijn ruime ervaring, van mensen kon overnemen, maakte me blij. Ik heb me vervolgens laten omscholen tot mantelzorgmakelaar.Het meest bizarre vind ik nog dat ook officiële instanties vaak helemaal niet op de hoogte zijn van onze beroepsgroep. Dan zijn er meerdere partijen betrokken bij iemand die mantelzorg ontvangt en verlopen de zaken niet altijd even vlekkeloos, maar is er niemand die bedenkt dat het handig is om een onafhankelijke partij het overzicht te laten bewaren. Mantelzorgmakelaars kijken namelijk mee op alle gebieden waar maar vragen of knelpunten kunnen ontstaan: zorg, wonen, welzijn, arbeid en financiën. We luisteren naar het verhaal van a tot z, brengen een wirwar aan onderwerpen terug tot een overzichtelijk geheel en gaan er vervolgens mee aan de slag. Dat is prettig voor degene die zorg ontvangt én voor de mantelzorger.”

Voldoening

“Ik geniet er elke keer weer enorm van als ik ingewikkelde vraagstukken heb kunnen omvormen tot een lijst van praktische, overzichtelijke actiepunten. De opgeluchte gezichten van de mensen voor wie ik werk, daar doe ik het echt voor.
En mijn oma? Ja, die leeft nog steeds! Inmiddels heeft ze de prachtige leeftijd van 97 jaar jaar bereikt. Een paar jaar geleden is ze verhuisd naar een verzorgingshuis. Dat geeft ons thuis wel wat meer rust. Ze ging steeds slechter eten en drinken. Dan vroeg ik wel: ‘Oma, heb je gegeten?’ Dan zei ze ja, maar zag ik later haar maaltijd in de vuilnisbak liggen. Je bent toch steeds bezig met de vraag: gaat het wel goed met haar? Nu wordt er op haar gelet en dat is prettig. Dat neemt trouwens niet weg dat we nog steeds veel voor haar moeten regelen, hoor. Maar als mantelzorgmakelaar draai ik daar mijn hand natuurlijk niet voor om!”

Tekst: Marianne ter Mors
Foto: privébezit

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.