Ups en downs: Justine Marcella over 10 jaar koning Willem-Alexander

Tekst: Redactie Vriendin

16 april 2023

Als royalty-reporter volgt Justine Marcella de Oranjes al bijna 30 jaar. Deze week is het alweer 10 jaar geleden dat prinses Beatrix het stokje overgaf aan haar zoon Willem-Alexander. Justine over de hoogte- en dieptepunten van 10 jaar koningschap (plus een paar leuke feitjes die je écht nog niet wist van de koning).

De kroning (2013)

Het is niet erg koud in de Nieuwe Kerk en toch krijg ik kippenvel wanneer de ceremoniemeester luidkeels “De Koning” aankondigt. Ik kijk mijn ogen uit, de prachtige koningsblauwe jurk van koningin Maxima met het schitterende diadeem vol diamanten en saffieren en de koning met de gerenoveerde koningsmantel die ik alleen van foto’s kende. Vanzelfsprekend zit ik al uren op mijn stoel heen en weer te wippen om al die royals uit de hele wereld te bekijken. This is it! In 1998 besloot ik van de royals mijn specialisatie te maken en volgde ik met name prins Willem-Alexander op de voet. Ik wilde zien welke weg een prins aflegt voordat zijn lotsbestemming hem roept. De inhuldiging van de koning is alleen daarom al een persoonlijk hoogtepunt.

Vliegende start

Een nieuwe vorst behoort zich voor te stellen aan zijn volk en dus wordt eropuit getrokken. Net als na hun verloving bezoekt het paar alle provincies van Nederland en maken ze een reis naar alle eilanden in het Caraïbisch deel van het Koninkrijk. Internationaal geven Willem-Alexander en Máxima ook hun visitekaartje af. Het regeringsvliegtuig maakt overuren en brengt hen naar bijna alle Europese landen en de buurlanden van ons Koninkrijk in Latijns-Amerika. Op de Cariben ben ik erbij en zie, voorafgaand aan het koninklijk bezoek, lange rijen staan bij de kappers. Ik snap er niets van. Niet al die mensen in de rij krijgen de mogelijkheid het nieuwe koningspaar te spreken, lijkt me. Een lokale vriendin van me legt uit dat ze het zekere voor het onzekere nemen. Stel dat je ineens oog in oog met de koning en koningin staat, dan kan je haar maar beter goed zitten.

De Oranjes privé

Het privéleven wordt ook na de troonswisseling extreem gekoesterd. De drie dochters zijn nog jong en de lijn van een ‘zo gewoon mogelijke opvoeding’ wordt doorgezet na 2013. De prinsessen fietsen (met bewaking) naar school en het gezin woont voorlopig nog in het gezellige familiehuis Villa Eikenhorst in Wassenaar, omdat paleis Huis ten Bosch wordt gerenoveerd. Máxima zet haar werk voor de VN voort en wanneer zij van huis is, trakteert de koning zijn dochters op een hamburger en een Happy Meal. Dit bezoekje wordt gefotografeerd en die foto gaat viraal. Lang wakker hoeft de koning er niet van te liggen, want Nederland vindt het juist wel leuk hem als ‘gewone’ papa te zien.
De weekenden zijn, voor zover dat mogelijk is, voor het gezin. Er wordt aangemoedigd bij de hockeywedstrijden en trots geglunderd bij de paardrijwedstrijden van Amalia. Echte quality time heeft het vijftal tijdens de vakanties. In het buitenland kunnen de Oranjes zich vrijer bewegen en worden ze minder vaak herkend. Alleen daarom al zijn ze verslingerd aan tripjes over de grens. In 2019 viert het koningspaar de start van hun relatie in Sevilla. Máxima, Amalia, Alexia en Ariane dragen felgekleurde flamencojurken en voor deze gelegenheid mogen de foto’s van dit privé-moment – ondanks de strenge mediacode – wel gedeeld worden. Sterker nog: het koningspaar zet de foto op hun kerstkaart later dat jaar.
Zes jaar na de troonswisseling verhuist het gezin alsnog naar paleis Huis ten Bosch en trekt het de deur van de Wassenaarse woning met enige weemoed achter zich dicht. Amalia viert in 2021 haar 18e verjaardag en treedt toe tot de Raad van State. Ze is nu oud genoeg om het stokje van haar vader over te nemen, mocht hem iets overkomen. 

In dienst van het land

“Iedere koning geeft een eigen invulling aan het ambt”, zegt de koning bij zijn inhuldiging. Het verschil tussen hem en zijn moeder zit in vele details, maar ook in karakter. Zo toont prinses Beatrix zelden haar emoties en heeft Willem-Alexander juist moeite zijn emoties te verbergen.
Wat hij ook zegt tijdens zijn inhuldiging: “De koning bekleedt zijn ambt ten dienste van de gemeenschap.” Die gemeenschap dient hij na de ramp met vlucht MH17, die wordt neergehaald boven Oekraïne. Het koningspaar bezoekt de nabestaanden van de slachtoffers en spreekt met hen over hun verdriet en verlies. Ook de slachtoffers van de gasboringen in Groningen kunnen rekenen op de koning: hij bezoekt het gebied jaarlijks. De slachtoffers van de toeslagenaffaire en Nederlanders met roots in Oekraïne worden ook uitgenodigd op het paleis. Lintjes knippen is – anders dan bij de vorige generaties – niet aan dit koningspaar besteed. Dit paar wil meer inhoud! Ze gaan liever het land in, waar zij informeren naar de problemen en kansen in een gebied. Meestal mondt hun bezoek uit in een regionale Koningsdag. Als ik erbij ben, zie ik wegen versierd met vlaggetjes en wordt er om honderden selfies gebedeld. Maar eerlijk is eerlijk: ik heb de afgelopen jaren de indruk gekregen dat de koning en koningin juist het directe contact met ‘het volk’ bijzonder waarderen. De organisatie is altijd wat nerveus wanneer het koningspaar arriveert en ik kan er inmiddels de klok op gelijk zetten wat de koning zegt bij aankomst. Bijna altijd is dat een grap over het weer. Met de lachers op zijn hand is immers het ijs direct gebroken.

Verdriet

Het eerste jaar van het koningspaar krijgt in de zomer van 2013 een dikke zwarte rand. In de Griekse zon, tijdens de vakantie krijgt Willem-Alexander het verdrietige nieuws dat zijn broer Friso is overleden. Het gezin keert halsoverkop terug naar huis. Later zegt hij hierover: “Dan zie je pas wat er gebeurt met een moeder die een kind verliest. Een moeder die een kind gebaard heeft en een deel van haar is.”
Ook Máxima krijgt verdrietig nieuws. Haar vader overlijdt in de zomervakantie van 2017 en twee jaar later maakt haar zusje Inés een einde aan haar leven. Tijdens een bezoek aan een Gronings ziekenhuis legt zij hierover een emotionele verklaring af. “Mijn kleine, lieve, begaafde zusje Inés was ook ziek. Zij kon geen vreugde vinden en ze kon niet genezen worden. Onze enige troost is dat ze nu eindelijk vrede heeft kunnen vinden. En ik wil echt mijn hele grote dank uitspreken voor de talloze brieven, berichten en blijken van medeleven. Het heeft ons echt geholpen. En ik wil ook danken voor het respect dat iedereen heeft gehad voor mijn familie in deze hele zware periode. Dank, dank.” Inés Zorreguieta had al jarenlang psychische problemen en depressieve gevoelens. Ze werd 33 jaar. Inés heeft Nederland een grote erfenis gegeven: Máxima zet zich sinds het overlijden van haar jongere zusje in voor mentale gezondheid, vooral onder jongeren. Haar drive voor juist dit onderwerp wordt versterkt wanneer de zoon van hele goede vrienden om dezelfde reden en veel te vroeg het leven beëindigt.
“Voor de privésituatie binnen ons gezin is het zwaar”, zei de koning in maart vorig jaar over de extra zware beveiliging voor Amalia. Ze kan niet op kamers, niet met vriendinnen naar de stad, omdat rekening wordt gehouden met een poging tot ontvoering of het plegen van een aanslag door de Mocro Maffia. Wanneer het hierover gaat in persgesprekken, zien we een geëmotioneerde vader en moeder. Amalia is van jongs af aan gewend aan beveiliging, maar de beveiliging is anno nu helaas buitenproportioneel. Een ‘zo gewoon mogelijk leven’ zoals haar ouders voorstaan, blijkt niet meer mogelijk.

Onder vuur

De wind zit mee; het koningspaar krijgt van Nederland hoge rapportcijfers! Totdat… de coronapandemie het land in de greep krijgt. Op het moment dat het eerste slachtoffer wordt vastgesteld, is het koningspaar op staatsbezoek in Indonesië. Ik ben meegereisd en zie Máxima vanaf de eerste dag een Indiase Namasté-begroeting maken en het is nog wat onwerkelijk. Ik moet er zelfs een beetje om grinniken, maar neem haar Namasté-groet al snel over. We zien berichten uit Nederland langskomen over het hamsteren van wc-rollen en hebben in de tropen nog geen idee wat het effect van dit virus zal zijn. Effect op Nederland, maar zeker ook op het koningspaar. De toespraak van de koning tijdens de 4 mei-herdenking op een volstrekt lege Dam oogst bewondering in alle lagen van de bevolking. Maar hier is geen protocol of ceremonie voor, alleen de voorgeschreven regels vanuit het OMT. Regels die voor iedereen gelden en dus ook voor Nederlanders van blauw bloed. De bezoeken aan ziekenhuizen, zorginstellingen en bedrijven om te laten zien dat ze de inzet van zorgmedewerkers en andere essentiële werkers zeer waarderen, worden overschaduwd door de creatieve interpretatie van de regels door Willem-Alexander en Máxima. In 2020 komt het koninklijk paar onder vuur te liggen wanneer ze, ondanks het dringende negatieve advies, op vakantie gaan naar Griekenland. Ook de foto van een restauranteigenaar met het paar, zonder mondkapjes en zonder de 1,5 meter afstand, wordt hen kwalijk genomen. “We zijn betrokken maar niet onfeilbaar’,’ zegt de koning in een excuusfilmpje, maar de deuk in hun imago is al geslagen en de populariteitscijfers dalen flink. De koning kan nogal eigenwijs zijn. Zijn adviseurs (hij heeft de beste van Nederland) raadpleegt hij niet altijd over vakanties en andere persoonlijke kwesties. Wanneer hij die raad wel zou aannemen, zou hij wellicht een stuk minder ‘onfeilbaar’ zijn.

Mijn meest bijzondere moment met hem

Behalve de inhuldiging was voor mij het staatsbezoek aan India in oktober 2019 een bijzonder moment: aan het eind van zo’n bezoek mogen de journalisten die meereizen het koningspaar altijd een vraag stellen. De nieuws-journalisten gaan dan in op zeer belangrijke onderwerpen: vluchtelingen, milieu, stakingen… De koning had net een paar maanden zijn baard laten staan. Ik vroeg: “Ook een vraag van maatschappelijk belang: is de baard een blijvertje?” De nieuwsmedia lachten me ter plekke uit. Het koningspaar niet! Met grote lol werd er geantwoord. Ik moest het zijn vrouw maar vragen en zij vond de baard goed. Het prikkelde wat, dat wel. Toen het koningspaar vertrok, werd ik nog steeds uitgelachen om mijn vraag. Drie keer raden wat die dag viraal ging! Ik lachte in mijn vuistje toen het zelfs de opening werd van het Koninklijk Jaaroverzicht van de NOS.

Op Justines YouTube-kanaal kun je haar koninklijke avonturen terugzien. Of ga naar @justines_royaltynews op Instagram.

Tekst: Justine Marcella
Foto: Koningshuis