Els zag na zes jaar haar ontvoerde man terug

24 oktober 2023

Zes lange jaren leefde Els (61) tussen hoop en vrees nadat haar man Jeff (62) werd ontvoerd. “Het is over, het is over! Dat was het enige wat ik bleef uitroepen toen ik om vier uur ’s nachts werd gebeld met het bericht dat Jeff was vrijgelaten. Ik sprong uit bed en danste door de slaapkamer met mijn handen in de lucht.”

De Amerikaanse Jeff Woodke, de man van de Nederlandse Els, werd ruim zes jaar geleden door jihadisten ontvoerd. Al die tijd bleef ze geloven dat ze elkaar terug zouden zien. En inderdaad: geheel
onverwacht kwam hij eind maart vrij en werden de twee in Amerika herenigd.
Els: “Toen de FBI-agent die al die jaren betrokken was geweest bij de ontvoering vertelde over zijn vrijlating, begon ik te huilen. Maar al snel veegde ik de tranen van mijn wangen. Ik wilde niet toegeven aan mijn emoties, want als die dam zou breken, zou ik niets meer in me opnemen van wat er werd gezegd. Na dat telefoongesprek rende ik naar de kamer van onze zoon die nog thuis woont om te vertellen dat zijn vader vrij was. Hij is een diepe
slaper en het goede nieuws drong in eerste instantie niet tot hem door. Ik belde vervolgens mijn andere kinderen – we hebben samen nog een zoon en ik heb twee zoons uit een eerder huwelijk – net als mijn broers in Nederland en wat vriendinnen hier in Amerika. De rest van de nacht heb ik geen oog meer dichtgedaan. Ik wist dat Jeff vanuit Mali – waar hij al die tijd vastgehouden werd – naar de grens met Niger was gebracht. Daar is hij opgepikt door de Franse
autoriteiten, want tegelijk met Jeff werd ook een Franse journalist vrijgelaten. Zij hadden elkaar overigens nog nooit gezien, Jeff is al die tijd geïsoleerd gevangengehouden. Toen ik hoorde dat hij vrij was, bleek hij al in een vliegtuig te zitten op weg naar Niamey, de hoofdstad van Niger. Natuurlijk had ik de neiging acuut naar hem toe te gaan, maar dat valt niet zomaar te regelen. Ik moest wachten tot ik hem zelf te spreken en weer te zien kreeg. Daar wachtte ik al zesenhalf jaar op. Ik ben er altijd in blijven geloven dat mijn man ooit thuis zou komen.”

Avontuur in Afrika

“Ik ontmoette Jeff in 1987, toen hij als zendeling vanuit Marokko via een conferentie in Amsterdam op weg was naar Niger om daar ontwikkelingswerk te gaan doen. Hij was wat laat en er was geen plek meer in het conferentiecentrum om te overnachten. Ik woonde en werkte op dat moment in een commune die voormalig verslaafden hielp bij hun terugkeer in de maatschappij. Wij hadden wel plek voor hem en Jeff bleef een week in ons huis logeren. Voor hem was het liefde op het eerste gezicht. Ik had wat langer nodig, was net gescheiden en had twee zoons. Na die conferentie bleven we elkaar schrijven, Jeff kwam nog een keer naar Nederland en toen sloeg ook bij mij de vonk over. Nadat we in 1989 zijn getrouwd, vertrokken we naar Niger.
De twee zoons die we kort daarna samen kregen, zijn overigens niet daar geboren, maar in Nederland en Amerika, omdat de medische zorg in deze landen nu eenmaal beter is dan in een Afrikaans land. Toch woonden we zeventien jaar met ons gezin in Niger. Als ik daar nu op terugkijk, verklaar ik mezelf wel een beetje voor gek. Maar destijds was het een groot avontuur dat we vol goede moed aangingen. Mijn oudste zoons waren tien en vijftien toen we vertrokken. Ik gaf hen thuis les, tot zij naar de plaatselijke zendingsschool gingen. Ik ging me net als Jeff bezighouden met zendingswerk. Het is niet zo dat we met luidsprekers door de straat trokken om geestelijke rijkdom te brengen. We wilden vooral hulp bieden en vonden een project in Abalak, op uitnodiging van de bevolking. We sloegen waterputten, hielpen dorpsbewoners hun veestapel opbouwen, leerden hen goed om te gaan met het schaarse regenwater en het land vruchtbaarder te maken. We hielden ons ook bezig met vaccinatieprogramma’s en scholing. Het leven daar was een beproeving, het is er heet en vies. De armoede en nood van de mensen komen voortdurend op je af. Dat is niet prettig, maar brengt wel verbinding.” 

Ontvoerd naar Mali

“In 2006 zijn we naar Amerika verhuisd zodat de jongste twee jongens daar hun middelbare school konden afmaken. Mijn oudste zoon woonde inmiddels in Nederland en mijn tweede zoon studeerde al in Amerika. Jeff pendelde tien jaar lang op en neer tussen zijn werk in Niger en ons huis in Californië. Ideaal was het niet, maar Jeff voelde zich verantwoordelijk voor de projecten waarbij hij betrokken was en het geld dat daarvoor beschikbaar was gesteld. In die jaren nam de onrust in Mali toe. Natuurlijk waren we ons bewust van de onveiligheid, maar dat heeft hem nooit weerhouden zijn werk te blijven doen. Ik had inmiddels een baan op een middelbare school voor verstandelijk beperkte kinderen.
Op vrijdag 14 oktober 2016 – de dag waarop Jeff is ontvoerd – hadden we een drumcirkel. Terwijl ik naar het getrommel zat te luisteren, voelde ik ineens enorme pijn aan mijn hart. Ik kon amper adem-halen. Dat hield wel tien minuten aan. Heftig, maar omdat de pijn weer wegzakte en ik weer lucht kreeg, wuifde ik het nogal laconiek weg. Achteraf was dat het moment dat hij werd gekidnapt. Maar dat hoorde ik pas uren later toen ik thuis werd gebeld door een vriendin die in Niger woont. Ik kon het niet geloven, mijn wereld stortte in. Ik moest mijn kinderen vertellen dat hun vader was ontvoerd. Er kwamen meteen vriendinnen om me te steunen en de FBI stond in no time voor de deur. Zo’n ontvoering in het buitenland is een misdaad tegen een Amerikaan. De FBI is dan meteen betrokken en probeert te achterhalen wie hem heeft en waar hij wordt vastgehouden. We hadden het vermoeden dat het om IS ging, en ook dat hij verschillende keren verhandeld is tussen groeperingen. Hij is gezien op de grens met Mali, dus ik vermoedde dat hij daar ergens zou zijn.” 

Heftige paniekaanval

“Pas na een paar dagen kwam ik voor het eerst buiten. Even een frisse neus halen na al die tijd binnen te hebben gezeten, hopend op nieuws. Dat ging helemaal mis, ik kreeg een heftige paniekaanval midden op straat. Ik herinner dat ik een week later naar het postkantoor ging, en het was alsof ik daar nooit eerder was geweest. De hele wereld vloog me aan. Maar ik ben een vechter en besloot al vrij snel dat ik niet wilde opgeven. Jeff was bij ons weggenomen, maar ons leven moest doorgaan. Ik moest sterk zijn, voor mezelf en de kinderen en voor het moment waarop hij weer terug zou komen. Ik moest op zoek naar een nieuw normaal leven, in de wetenschap dat hij ergens werd vastgehouden.
Na twee weken pakte ik mijn werk weer op. Ik hield me vast aan mijn geloof en werd ontzettend gesteund door de kinderen, mijn vriendinnen, de priester van onze gemeente en de Amerikaanse overheid. Twee keer per week had ik een online meeting met het crisismanagement- team van de organisatie die mij hielp met mijn contact met de overheid en het maken van video’s, waarvan ik hoopte dat die Jeff zouden bereiken. In de afgelopen jaren zijn er zeven video’s vrijgekomen waarop hij te zien was. Die moest ik in een overheidsgebouw bekijken, met allemaal agenten om me heen die alle beelden ter plekke ontleedden.”

Tussen de slangen

“Op die momenten blokkeerde ik mijn emoties, ik speelde de rol van de vrouw van een gijzelaar. Natuurlijk is het fijn om een teken van leven te krijgen, maar er kwam verder geen enkele doorbraak. Inmiddels was bekend dat zijn twee bewakers bij zijn ontvoering waren vermoord, dat Jeff flink was toegetakeld, uitgekleed en naakt in een busje was gesmeten. Van gijzelaars die waren vrijgelaten – maar nooit samen met mijn man waren geweest – hoorde ik hoe hun gevangenschap was: aan hun enkels geboeid onder een boom, liggend in het zand. Inmiddels weet ik dat ook Jeff al die jaren zo buiten heeft geleefd, alleen tussen de slangen en de schorpioenen.
De berichten die doorkwamen, klopten lang niet altijd. Op een zeker moment werd bekendgemaakt dat Jeff was overleden. Hoewel ik daarvan schrok, wist ik diep in mijn hart dat het een leugen was. Het was inderdaad een vals bericht, vraag me niet waarom. De Amerikaanse regering was bereid tot een reddingsoperatie, maar die zou zinloos zijn. Zodra de ontvoerders hen in het vizier zouden krijgen, zouden ze Jeff vermoorden. En over betaling van het geëiste losgeld viel niet te praten met de overheid. Ik heb geprobeerd de miljoenen zelf bij elkaar te krijgen. Het betalen van losgeld wordt in Amerika gezien als een criminele daad, dus je kunt ervoor in de gevangenis belanden. Mij was mondeling toegezegd dat ik daarvan werd vrijgesteld. Maar omdat dat niet gold voor de donoren die me wilden helpen met flinke bedragen, heb ik het inzamelen moeten stopzetten.” 

Machteloosheid

“En toen ineens kwam het telefoontje dat hij vrijgelaten was. Dat is de officiële verklaring van de Amerikaanse overheid en daar moet ik het ook bij houden. Ik was door het dolle heen en moest nog twee lange dagen en nachten wachten tot ik Jeff weer in mijn armen kon sluiten, op het vliegveld van San Francisco. Ik voelde me wat ongemakkelijk, met een publiek van tien FBI-agenten. Het eerste wat Jeff zei toen hij door de deur kwam, was: ‘There is the most beautiful woman in any room’. Zijn haar was wat lang en wild, zijn baard was geknipt. Hij liep moeilijk met een stok vanwege letsel aan zijn benen. Maar ik zag alleen zijn ogen en zijn lach. Ik had me voorgenomen niet te huilen maar een stralende glimlach te hebben als hij me eindelijk weer zou zien. Toch sprongen de tranen in mijn ogen bij zijn lieve woorden en vielen we elkaar in de armen. Daarna omhelsde hij onze zoons, iedereen was emotioneel en stil. Voor dat moment waren geen woorden nodig. Jeff werd na een paar minuten afgevoerd naar het ziekenhuis, hij had dringend medische zorg nodig.
Mijn zoons en ik namen een hotelkamer in de buurt. Na drie dagen mocht Jeff mee naar huis. We zijn dolgelukkig en dankbaar dat we weer samen zijn. Jeff is een sterke man, maar hij heeft veel geleden. Los van de fysieke ontbering doet het mentaal ook wat met je als je zo lang geïsoleerd leeft, met een ketting aan je been onder een boom. Al die jaren heeft hij zich zo machteloos gevoeld dat het lastig is om nu de controle over het leven weer terug te pakken. Gelukkig krijgen we daar samen hulp bij. Die nacht riep ik uit dat het over was. Nu weet ik: het is niet echt over, we hebben nog een lange weg te gaan. Maar we zijn weer samen.”
Tekst: Yvonne Brok
Foto: privébezit

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.