Lucinda’s zus werd vermoord: ‘Ik voelde me verdoofd’

27 augustus 2024

Waar daders een netwerk van hulpverlening hebben om te resocialiseren, staan nabestaanden met lege handen. En dat terwijl hun levens zijn ontwricht. Zoals dat van Lucinda, wier zus werd vermoord. Zij pleit nu voor een expertisecentrum voor nabestaanden. “Zelf kan iemand de impact onmogelijk overzien.”

Lucinda (45): “Mijn vader zwierde vaak met mijn zus Nadia en mij door de woonkamer. Dan stonden wij op zijn voeten terwijl hij danste. Van ons huis maakte hij een speeltuin. Hij hing een schommel en ringen aan het plafond en maakte van een sjoelbak een glijbaan. Hij droeg ons op handen en genoot van iedere minuut. Het leven kon zomaar voorbij zijn, wist hij. Tijdens zijn studententijd liep hij hersenletsel op door een motorongeluk. Het was een wonder dat hij ontwaakte uit zijn coma. De rest van zijn leven had hij het gevoel dat hij in geleende tijd leefde. Hij maakte van ieder moment een feestje.
Onze ouders vulden elkaar perfect aan. ‘Lach nou eens een beetje. Je moet plezier maken’, zei mijn vader vaak tegen mijn moeder, die wat serieuzer was. Mijn moeder is een intelligente gedreven vrouw met een enorme honger naar kennis. Ze groeide op in armoede, maar wist zichzelf op te werken tot röntgenlaborant. Uiteindelijk werd ze arts. Ze was dertig jaar oud toen ze begon aan haar studie Geneeskunde. Mijn vader juichte dit toe. Groot was hun vreugde toen hun eerste kind, mijn zus Nadia, werd geboren. Twee jaar later volgde ik.”

Gelukkig gezin

“Nadia en ik hadden een gelukkige jeugd. Ik wilde, net als mijn moeder, arts worden en studeerde Geneeskunde. Nadia studeerde Informatica en woonde op kamers in Utrecht. Ze barstte van de levenslust, was heel ondernemend en altijd vrolijk. We zagen de toekomst vol vertrouwen en blijdschap tegemoet. Ik dacht dat ik medisch specialist zou worden, zou trouwen en kinderen zou krijgen. Het warme gezin waar we uitkwamen was ons referentiekader.”
Op 1 oktober 2002 komt aan al dat geluk in één klap een einde als Nadia met een uzi om het leven wordt gebracht. De dader is Pascal, de huisbaas van het studentenhuis waar ze woont. Pascal is een veteraan die getraumatiseerd is door zijn missies in Bosnië. Nadia’s huisgenoten geven aan bang voor hem te zijn. Nadia is dat niet. Ze komt op voor haar rechten en gaat het gesprek met hem aan als ze het niet met Pascal eens is. Nadia is verbaal sterk en sociaal vaardig. Ze kan zaken vlot regelen en doet dit graag. Pascal voelt zich door haar gekrenkt. Na een discussie over de wasmachine, droger en haar katten, schiet hij haar dood met een uzi.

Ziedend door een fiets

Als Nadia’s huisgenoten thuiskomen, zien ze bloedsporen en lege kogelhulzen in de gang. Ze bellen 112. De politie treft het ontzielde lichaam van Nadia in de keuken van Pascal. Op haar lichaam ligt een fiets. Pascal had een hekel aan fietsen die in de gang werden geparkeerd. Dit werd gedaan zodat ze buiten niet werden gestolen. Ziedend werd hij hiervan. 
Rechercheurs spreken van een gruwelijke en mensonterende dood. Uit een reconstructie blijkt dat Pascal Nadia onderaan de trap opwachtte. Nadia probeerde de uzi af te wenden. De eerste kogel doorboorde haar hand en kwam terecht in haar schouder. Voor het tweede schot zette hij de loop rechtstreeks op haar slaap. In de keuken, Nadia was toen al overleden, schoot Pascal nog drie kogels door haar hoofd. Na onderzoek blijkt dat de uzi waarmee Nadia is omgebracht dezelfde uzi is als waarmee een man zeven jaar daarvoor werd vermoord. Pascal wordt ook in verband gebracht met deze moord.

Te veel pijn

Met hulp van zijn ouders vlucht Pascal naar het buitenland. Vier maanden na Nadia’s overlijden, wordt hij terwijl hij naast zijn vader in de auto zit, in Gouda door de politie opgepakt. Pascal wil zijn huis verkopen en trouwen met een Poolse. Hij was onderweg naar het gemeentehuis om zijn geboorteakte te halen. In 2004 wordt Pascal veroordeeld tot levenslang voor de moord op Nadia en de moord op Anton Bussing. Een jaar later wordt hij in hoger beroep vrijgesproken voor de moord op de man wegens gebrek aan bewijs. Pascal krijgt twintig jaar gevangenisstraf en TBS met dwangverpleging opgelegd voor de moord op Nadia. Gedurende het hele opsporingsonderzoek weigert hij mee te werken en toont hij geen berouw.
Lucinda wil niet ingaan op de details van de moord op haar zus. Dat doet te veel pijn. Ze wil met haar toekomstplannen bezig zijn, maar ook dat is lastig. Telkens wordt ze geconfronteerd met de rauwe rouw van het verlies. Sinds 2013 vindt er tweejaarlijks een zogenaamde TBS-verlengingszitting plaats. De rechtbank beoordeelt dan of de TBS die opgelegd is moet worden voortgezet. Sinds 2023 vindt deze TBS-verlengingszitting jaarlijks plaats.  Al het verdriet en de machteloosheid worden dan steeds weer opgerakeld.

Chronische stress

Lucinda: “Sinds Nadia’s dood ben ik kwetsbaarder geworden, zowel lichamelijk als mentaal. Heel lang deed ik mijn stinkende best om door te gaan. Ik studeerde en werkte als revalidatiearts. Ik vond dat ik door moest gaan en deed alsof er niets met me aan de hand was, maar van binnen worstelde ik. Veel nabestaanden van slachtoffers die door moord om het leven worden gebracht, ontwikkelen psychische of lichamelijke klachten. Vaak wordt er geen link gelegd met het geweldsmisdrijf dat een enorme impact heeft op hun leven en dat van hun familieleden, terwijl er wel degelijk een verband is.
Het verlies van een dierbare door moord of doodslag is een levensgroot trauma dat zorgt voor chronische stress. Wanneer je zenuwstelsel continu in opperste staat van paraatheid is, komt je lichaam niet meer tot rust met als gevolg dat het zenuwstelsel niet meer, te traag of juist te snel reageert. Je kunt dit vergelijken met een brandalarm dat al afgaat als er een kaars wordt aangestoken. Mensen met chronische stress kunnen een verzwakt afweersysteem ontwikkelen waardoor ze vatbaarder zijn voor ziekten.”

Gebroken hart

De eerste jaren na Nadia’s dood was Lucinda zo in shock, dat ze niet aan rouwen toekwam. “Ik voelde me verdoofd en was vooral bezorgd om mijn ouders. Het verlies van hun oudste, vrolijke dochter overschaduwde alles. Mijn moeder moest haar werk als arts neerleggen omdat ze door alle spanningen niet meer kon werken. Ze werd depressief en liep een posttraumatische stressstoornis op. Mijn altijd zo levenslustige vader verloor zijn zonnige karakter. ‘Kindje, waarom jij en niet ik?’ bleef hij herhalen terwijl hij naast Nadia’s kist zat. Op 1 oktober 2003, precies een jaar na Nadia’s overlijden, kreeg hij zijn doodsvonnis: hij had kanker zonder zicht op genezing. Zeven weken later overleed hij. Henk Strootman, een journalist die de zaak van Nadia volgde, schreef er een bericht over met de titel Vader Nadia overlijdt aan een gebroken hart. Hij had gelijk, denk ik nu vaak. Met Nadia stief ook zijn levenslust. Het was verdrietig toen mijn vader overleed, maar anders dan bij Nadia’s dood bleef ik niet in wanhoop achter met duizend vragen. Wij konden ‘ik hou van je’ tegen elkaar zeggen. Dat was troostrijk en helend.”

Recht op bijstand

“Wanneer je geconfronteerd wordt met onrecht kan dat je neerslaan of kracht geven. Mijn moeder beet zich vast in het verbeteren van de positie van slachtoffers. Het hof bepaalde dat Pascal de begrafeniskosten van Nadia’s uitvaart moest betalen. Toen hij dit niet deed, ondernam mijn moeder juridische stappen. Vijfenhalf jaar na de moord op Nadia klaagde mijn moeder Pascal en zijn ouders aan om alsnog deze onkosten te vergoeden. Daarnaast eiste ze smartengeld omdat ze door haar depressie en posttraumatische stressstoornis niet meer kon werken. Mede dankzij mijn moeders vasthoudendheid is de wetgeving veranderd. Tegenwoordig kunnen slachtoffers standaard een smartengeldclaim indienen.”
Lucinda is trots op haar moeder die zo heeft gestreden voor betere slachtofferrechten. Zelf doet ze dat ook, op haar eigen manier. Momenteel onderzoekt ze of het mogelijk is om een Expertisecentrum Slachtoffers van geweldsdelicten op te richten, een centrum waar hulp en kennis geboden wordt aan nabestaanden en professionals. Haar achtergrond als revalidatiearts komt daarbij goed van pas. Lucinda: “Er is nog onvoldoende informatie wat de lange termijngevolgen zijn op de gezondheid van iemand als zijn naaste om het leven wordt gebracht. Zelf kan iemand de impact hiervan onmogelijk overzien. Na een ingrijpende medische gebeurtenis, zoals een herseninfarct of hartinfarct, is de nazorg veel beter georganiseerd. De persoon in kwestie komt in aanmerking voor behandeling door een revalidatieteam en de bedrijfsarts wordt automatisch op de hoogte gesteld, waardoor de werkgever meer rekening kan houden. Dat gun ik nabestaanden van moord ook.”
Lucinda stelt dat de hulp aan daders aanzienlijk beter is georganiseerd dan de nazorg aan nabestaanden. “De dader van Nadia woont in een zogenaamde trainingswoning en wordt aan alle kanten gesteund om weer mee te doen in de maatschappij. Als de TBS erop zit, krijgt hij een woning toegewezen en als hij behoefte heeft aan psychische hulp kan hij terugvallen op een forensisch psycholoog. Bovendien is er passend werk voor hem gezocht en gevonden. Als hij schulden zou hebben, heeft hij recht op schuldsanering. Nadia’s moordenaar kiest ervoor om zo min mogelijk hulp te accepteren, maar er zijn ook daders die daadwerkelijk willen veranderen en dit wel doen.”

Juiste hulp

Voor nabestaanden is er geen ondersteuning. Sinds een paar jaar kunnen nabestaanden een gesubsidieerde slachtofferadvocaat krijgen die hun belangen behartigt, maar er is nog veel te doen. Het expertisecentrum moet hulp geven op alle levensgebieden. Dat dit nodig is ondervond Lucinda nadat ze in contact kwam met andere familieleden van slachtoffers van moordmisdrijven. “Zes jaar lang werden mijn moeder en ik met de camera gevolgd voor de documentaire OverLeven. Na afloop van de première, vijf jaar geleden, organiseerde ik een paneldiscussie om de noodzaak van betere hulpverlening aan nabestaanden te bespreken. De respons was overweldigend. Bijna alle nabestaanden bleken te worstelen met problemen die verband hielden met de moord op hun dierbare.”
Zelf tastte Lucinda ook lang in het duister wat er nou precies met haar aan de hand was. Ze bleek een reumatische ziekte te hebben. Pas vijf jaar geleden kwam ze erachter dat ze niet alleen lijdt aan een posttraumatische stressstoornis, maar ook aan een persisterende-rouwstoornis. Bij deze stoornis veroorzaakt het verlies van een dierbare een langdurige verstoring in iemands functioneren. Lucinda: “Een juiste diagnose is ontzettend belangrijk om goed geholpen te kunnen worden. Veel behandelaars zijn niet bekend met de ‘persisterende-rouwstoornis’. Als het expertisecentrum er is, kunnen zij behandelaars, werkgevers en bedrijfsartsen van nabestaanden informeren. Betere kennis en daardoor adequatere hulpverlening kan lange termijn gezondheidsproblemen beperken.”
Lucinda’s leven heeft voorgoed een andere wending gekregen. Door haar ziekte kan ze niet meer als registratiearts werken. Met alle energie die ze heeft blijft ze zich inzetten voor nabestaanden van moord. Dit doet ze uit naam van haar zus. “Nadia ligt begraven in de geboortegrond van mijn moeder, net als mijn vader. Hun graven raken elkaar door een steen. De verbinding blijft, staat erin gegraveerd. En dat klopt. Onze liefde gaat nooit verloren.”

Nieuwsbericht

Komt uzi-moordenaar Pascal F. definitief vrij?
Het verhaal over de moord op Nadia van de Ven is al vaak verteld. Maar niet vaak genoeg. Nadia studeerde aan de Hogeschool Utrecht en daarnaast werkte ze parttime als junior-projectleider bij een IT-bedrijf in Den Haag. Ze huurde net zes weken een zolderetage aan de Weerdsingel – Westzijde in Utrecht. Het leven lachte haar toe. Totdat ze tijdens een onbenullige ruzie over een wasmachine met een uzi werd vermoord door haar huisbaas Pascal F.
Pascal F. kreeg twintig jaar en tbs met dwang opgelegd. De moord met een uzi in 1995 op verzekeringsman Anton Bussing uit Ede, waarvan F. ook werd verdacht, kon niet worden bewezen. Aan die tbs zou wel eens een einde kunnen komen. Na zes verlengingen met steeds twee jaar, besliste het Hof van Arnhem vorig jaar dat het vonnis van de rechtbank Utrecht om de tbs met een jaar te verlengen werd gehandhaafd. 
Bron: Panorama, selectie column Henk Strootman

Levenslang kwetsbaar

Lucinda maakt ‘Levenslang kwetsbaar’, een podcast over de gevolgen van moord vanuit het perspectief van een nabestaande, te beluisteren in alle podcast apps of via lucindavandeven.nl. Op 1 oktober publiceert ze haar e-boek Rouw in de juridische zijlijn, een bundeling van al haar columns.

Tekst: Sonja Brekelmans
Foto: Yasmijn Tan
Visagie: Wilma Scholte

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.