Maartje is moeder, maar heeft geen baby: ‘Hij is er, ook al is hij er niet’

23 september 2024

Ze is bijna zeven jaar samen met haar grote liefde als ze samen besluiten voor een kindje te gaan. Maartje (33) is meteen zwanger en kan haar geluk niet op. Tot het stel bij de vijfde echo slecht nieuws krijgt.

De baby heeft een zeldzame, aangeboren genetische afwijking waardoor hij niet zal blijven leven. Maartje kan niet anders dan haar zwangerschap afbreken en haar zoontje Zephyr geboren laten worden: “Het beste en minst pijnlijke voor hem was als we hem uit liefde zouden laten sterven.”

‘Hij is er’

Maartje: “Ook al heb ik mijn zoon fysiek niet bij me, we hebben zijn tweede ‘jaardag’ uitgebreid gevierd. Met ballonnen, taart, snoep, cadeautjes en een barbecue. We zijn ouders, maar kunnen niet vaderen en moederen op de manier die we voor ogen hadden. Daarom is het zó fijn om iets moois te doen. Ik heb een dierentrein geknutseld, een kaart ontworpen en het huis en zijn taart versierd. Want hij is er, ook al is hij er niet. En hij is geliefd door ons, zijn opa’s en oma’s en onze vrienden en familie.”

Helemaal mis

Toen ze zwanger bleek van Zephyr verraste ze haar vriend met een kaart, knuffel en zwangerschapstest in de bestekla: “Tijdens het koken vroeg ik of hij een lepeltje voor de sambal wilde pakken. We waren zó dankbaar dat het meteen raak was. De eerste vier echo’s waren goed. Bij de 13-weken echo was de baby erg stil. We maakten nog grapjes dat hij zo lekker ‘zen’ en ‘chill’ was, net als mijn vriend. Toch besloot de verloskundige in overleg met ons om ons naar het ziekenhuis te sturen voor een uitgebreidere echo. We gingen daar relaxt heen, omdat de echoscopiste geen enkele aanleiding gaf tot bezorgdheid. Toch bleek bij deze echo direct dat het helemaal mis was.”
Maartje kan amper bevatten wat ze te horen krijgt. Haar baby beweegt niet en zijn ledematen staan in contracturen, dwangstand. “Toen ik de artsen hoorde praten had ik meteen door dat het ernstig was. Maar ergens houd je hoop en denk je: dit kan niet echt zijn. Na de echo hadden we een gesprek over wat ze op de echo hadden gezien. Ik ging huilend dat kamertje binnen, was compleet over mijn toeren. Zephyr had een ernstige afwijking en dat kon genetisch zijn of brute pech. Wat er precies met hem aan de hand was, wilden we graag verder onderzoeken. Na een week te hebben gewacht op de vlokkentest, moesten we nog twee weken wachten op de uitslag: zenuwslopend.”

Zwangerschap afbreken

Maartje maakt een lijst met vragen voor de artsen: “Ik wilde weten hoe zijn kwaliteit van leven zou zijn en hoeveel operaties hij nodig zou hebben. Maar op de afdeling klinische genetica werden deze vragen meteen van tafel geveegd. Zowel mijn vriend als ik bleken drager van een uniek gen. Hierdoor groeiden de ledematen van onze baby niet op de goede manier. Ook zijn borstkas groeide niet, waardoor zijn longen niet ontwikkelden en hij buiten de baarmoeder zou stikken. We hoorden dat er wereldwijd maar vijf kindjes bekend zijn met dezelfde diagnose. De langstlevende had een uur geleefd, maar was een uur gereanimeerd. De artsen bevestigden ons dat ons kindje ook zou overlijden. De vraag was hoe we dat zouden willen laten gebeuren. Wilden we de zwangerschap doorzetten en hem bij zijn geboorte laten snakken naar adem of die vreselijke, onvoorstelbare pijn bij hem wegnemen door de zwangerschap af te breken?”
De artsen vertellen dat bij zwangerschapsafbreking de baby langzaam ‘wegvalt’. Het zou de minst pijnlijke manier zijn: “De zwangerschap afbreken was het enige juiste dat we konden doen. Hem laten leven voelde voor ons als een egoïstische keuze. Maar natuurlijk was er die eerste uren ook twijfel; welke moeder wil dat haar kind fysiek van haar wordt afgenomen? Het voelde zo onnatuurlijk, we moesten ons voorbereiden op de geboorte én de dood van ons kind. Nadat ik als jong meisje een klasgenoot verloor, ontwikkelde ik complexe PTSS. De dood was voor mij een beladen onderwerp en nu moest ik dealen met de dood van mijn eigen zoon.”

Prachtige baby

Via haar ouders komt ze in contact met een uitvaartonderneemster. “Ze was een lief mens die bij ons thuiskwam om alles te bespreken rondom de uitvaart en het afscheid van ons kindje. Mijn vriend en ik wilden ons zoontje cremeren. We zochten een mandje uit en vol trots vertelden we zijn naam, Zephyr, aan onze ouders. We kochten een zacht knuffeldoekje dat we als dekentje konden gebruiken en ik shopte nog een fijne pyjama en sloffen. Ik was er heel bewust van dat het mijn laatste zwangere dagen waren. Dagen met een lach en een traan. Hoe verdrietig de situatie ook was, ik voelde ook: wij kunnen dit samen aan. Dat gaf vertrouwen.”
Maartje bevalt in het ziekenhuis na een zwangerschap van achttien weken van haar zoon: “Hij kwam stil ter wereld. Zijn longen waren nog niet volgroeid, dus hij ademde niet. Wel klopte zijn navelstreng nog, wat betekende dat er nog een lichte hartactiviteit was. Op zijn gezichtje had hij een klein glimlachje. Zephyr is in mijn armen overleden. Ik was van tevoren bang dat ik hem eng zou vinden maar ik zag een prachtige baby, het mooiste kindje dat ik ooit had gezien. Hij had kuiltjes in zijn wangen en leek tevreden en vol vertrouwen. De verpleegkundige in het ziekenhuis was erg lief voor ons. Ze maakte afdrukjes van zijn voetjes die we mee naar huis mochten nemen.”

Bestolen van moederschap

“Zephyr is na zijn geboorte drie dagen bij ons geweest. We hebben hem in water gelegd, daarin nam hij de houding aan die hij had in de baarmoeder en werd zijn huid mooi roze. Zijn opa’s en oma’s kwamen naar ons toe, mijn zusje was er. Mijn schoonvader en zijn vriendin brachten ontbijt mee, mijn vader had luxe broodjes gemaakt. Onze moeders hadden vazen gezocht voor bloemetjes. Omdat Zephyr zo klein was hebben onze ouders en mijn zusje op de ochtend van de crematie alle stelen van de bloemetjes gehaald, terwijl mijn partner en ik onze laatste tijd met onze zoon doorbrachten. Alles ging in overleg met ons en er was zoveel voelbare liefde.
Ik voelde vanaf het eerste moment dat ik Zephyr vast had, dat hij er was, ondanks dat hij was overleden. Ik maakte als kind het overlijden van een ander kind mee en nu was mijn eigen kind dood. Ergens voelde ik: dit gebeurt niet zomaar. En hoewel ik me bestolen voel van het moederschap, heeft zijn komst me ook geheeld. Het was vreselijk, maar ik vond mijn kind niet eng. Door zijn grootsheid en vertrouwende aard, geeft hij míj vertrouwen. Het gevoel dat ik zoveel meer aankan dan ik denk. Hij geeft mij kracht, houdt me een spiegel voor en laat me zachter voor mezelf zijn. Het gemis is er dagelijks voelbaar, maar dat geldt ook voor al het moois wat hij mij brengt.”

Handjevol herinneringen

In Maartjes huis staat een ‘althuisje’, een plek die is opgedragen aan Zephyr en waar zijn foto en spulletjes staan. “Ik vind het belangrijk om hem niet dood te zwijgen, want hij is onze eerste zoon en dat zal hij altijd blijven. Ik weet heel goed dat hij is overleden en dat ik geen luiers kan verschonen of hem kan knuffelen, maar dat wil niet zeggen dat ik niet trots op hem ben. Helaas kan ik nooit aan iemand vertellen dat mijn baby kan zitten of lopen. Mijn vriend en ik hebben maar een handjevol herinneringen en daarom is het zo fijn als iemand zijn naam noemt. Als een vriendin zijn naam uitspreekt betekent dat de wereld voor mij.”
Maartje en haar partner gaan allebei op een andere manier om met het verlies van hun kind: “We zijn een traditioneel voorbeeld, mijn vriend praat er weinig over en ik klets er het liefste de hele dag over. Niets bereid je voor op het overlijden van je kind. We respecteren elkaar daarin en oordelen niet. Het is niet altijd makkelijk, maar we kunnen gelukkig ook erg hard lachen samen. Als je zoiets groots en verdrietigs meemaakt, word je dankbaarder, zo ben ik extra dankbaar voor mijn fijne relatie.”

Twee miskramen

Omdat de zeldzame, aangeboren afwijking van hun zoontje genetisch is, is er een kans van vijfentwintig procent dat een broertje of zusje deze afwijking ook ontwikkelt. “Moedwillig zouden we hier nooit voor kiezen. Omdat we niets liever willen dan een levende baby in onze armen, hebben mijn vriend en ik gekozen voor een prëimplantatie genetische test (PGT) met ICSI-traject. Dit is een methode waarbij onze embryo’s na een voor ons persoonlijk ontwikkelde test worden onderzocht op de ernstige genetische afwijking die Zephyr had.”
Het is een zwaar traject, waarin Maartje onlangs helaas ook twee miskramen had: “Nadat ik zelf op de echo had gezien dat haar hartje niet meer klopte, kon ik niets anders uitbrengen dan: niet weer, niet weer… Het gevoel ook ons tweede kindje te verliezen was zo bekend en onbekend tegelijkertijd. De binding met dit kindje is anders, omdat ik het gevoel heb mijn zoon beter te kennen dan mijn dochter. Daar schaam ik me voor en daarover heb ik als moeder een schuldgevoel.”

Hoop voor toekomst

“Ik ben spiritueel en het geloof dat onze kindjes, al dan niet fysiek, er nog zijn en we ze ooit weer zien, geeft me hoop. Toen ik na mijn eerste miskraam vroeg of mijn baby een jongen of meisje was, kreeg ik een teken dat ze een meisje was. We hebben haar Solveig genoemd, dochter van de zon. Ook ons derde kindje zijn we verloren, voordat we een kloppend hartje hadden gezien. Deze baby hebben we Zuma genoemd, wat arriveren en vrede betekent. Het geven van een naam voelt goed, waardig voor de zieltjes van onze kindjes.”
Ondanks het verdriet en verlies heeft Maartje ook hoop: “Het is geen gegeven dat we worden gespaard in een vierde zwangerschap, omdat we al veel leed kennen. Zo werkt het niet. Maar de wens voor een kindje is zo groot dat we ons hart telkens weer kwetsbaar openstellen en hoop houden dat we op een dag een levende baby in onze armen hebben.”
Door haar persoonlijke verhaal te delen hoopt Maartje het taboe op zwangerschapsafbreking te doorbreken: “We hebben na de geboorte van Zephyr naast mooie, helaas ook niet doordachte reacties gehad. Daarom liet ik het soms weg dat we er zelf voor kozen om hem te laten komen en sterven. Maar ik kan vol trots zeggen dat we deden wat het beste was voor ons kind. Hopelijk kan ik dat op een dag ook vol trots aan het broertje of zusje van Zephyr, Solveig en Zuma vertellen.”

Tekst: Hannah König
Foto: Cees Rutten
Visagie: Wilma Scholte

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.