Mirjams moeder was depressief: ‘Omvallen was geen optie’

1 oktober 2019

Mirjams (52) moeder was depressief. Om de sombere sfeer thuis te ontvluchten, ging ze vaak naar vriendinnen, waar het thuis gezelliger was. “Ik dacht regelmatig: waarom is mijn moeder niet wat meer zoals andere mensen?”

Mirjams (52) moeder was depressief. Om de sombere sfeer thuis te ontvluchten, ging ze vaak naar vriendinnen, waar het thuis gezelliger was. “Ik dacht regelmatig: waarom is mijn moeder niet wat meer zoals andere mensen?”

Mirjam: “Als kind wilde ik graag dat het bij mij thuis wat meer als bij andere mensen was. Ik was enig kind, mijn ouders waren gescheiden en mijn moeder werkte. Maar niet alleen dat. De moeders van mijn klasgenootjes straalden levensvreugde uit. Die kleedden zich leuk, droegen make-up en af en toe een sieraad. Ik dacht: waarom is mijn moeder niet wat meer zo? Mijn moeder knipte zelf haar haar. Ze liep in mannentruien, want dat zat lekker makkelijk. Het huis leuk maken, deed ze ook niet echt. Ik voelde een vreemd soort zwaarte bij haar. Als ik ’s avonds in bed lag, zat zij soms piano te spelen. Zware stukken waren dat. Ze had ook vaak migraine. Dan lag ze in haar slaapkamer en kwam er een vriendin langs om op te passen.”

Omvallen geen optie

“Er drukte iets op haar, maar je moest goed kijken om het te zien. Ze leed aan een vorm van depressiviteit waarvan ik vrees dat veel mensen ‘m met zich meedragen. Een vorm waarbij alles wel blijft lopen, maar waarbij je het leven gewoon niet zo leuk vindt. Er lag een deken van somberheid over alles, maar ondertussen ging ze gewoon door. Ze lustte wel een glaasje om haar verdriet en de druk van het alleenstaand moederschap wat te verzachten, en ze at ook wat te veel. Psychologische hulp heeft ze nooit gehad. Ze was – helaas, misschien – een sterk mens, een overlever, die het wilde fiksen, voor zichzelf en voor haar kind. Omvallen was geen optie. Ik vond: maak toch wat meer vrienden, de wereld ligt voor je open! Maar ze leidde een geïsoleerd leven. Wel had ze een intense vriendschap met een vriendin, met wie ze een haatliefdeverhouding had. Later is ze met haar gaan samenwonen, al hadden ze geen liefdesrelatie. Het botste soms zo dat de borden door de lucht vlogen. Ik moest ze dan als tiener weleens uit elkaar halen. Mensen kiezen blijkbaar soms liever voor de veiligheid van het ongeluk waar je in zit, dan voor de onveiligheid van het geluk dat zou kunnen komen. Daarvoor moet je iets durven doen. En dat durfde mijn moeder niet. Door veroordelend te zijn over anderen, hield ze de buitenwereld op afstand. Alsof ze te min zouden zijn om mee om te gaan. Terwijl ze dat stiekem natuurlijk wel graag wilde.”

Lees ook: Annemiek lijdt al sinds haar vijftiende aan depressies

Geen raad meer

“Waar haar verdriet vandaan kwam? Ik denk dat ze een knauw kreeg van de scheiding van mijn vader, met wie het contact daarna minimaal was, ook met mij. Ze schrok er enorm van toen hij bij haar wegging. Al denk ik dat ze sowieso nooit een lichtzinnige vrouw is geweest. Ze kon vrolijk zijn, maar ook gevoelig. Als ze uit het veld geslagen was, was ze dat echt flink. Ze had eens een botsinkje gehad toen ze haar auto niet goed uitparkeerde. Ze vertelde in de keuken dat de politie langs zou komen om wat vragen te stellen. Toen begon ze hard te huilen. Mijn flinke moeder wist zich opeens geen raad meer. Ik ging regelmatig bijtanken bij vriendinnen, bij wie het thuis gezelliger was. Intussen droomde ik over later, als ik op mezelf zou wonen. Dan zou ik naar de toneelschool gaan, iets wat ik later ook heb gedaan. In mijn kamer had ik al een servies staan dat elke verjaardag werd aangevuld.”

Diepe dalen

“Maar toen ik het huis uit was, besefte ik dat het niet zo simpel was. Ik vond het leven zelf ook behoorlijk moeizaam: ik was dan wel uit mijn jeugd vertrokken, maar die jeugd vertrok niet uit mij. Ik werd depressief. Ik zat niet, zoals mijn moeder, in een gelijkmatige deken van somberheid, maar ik ging door diepe dalen. Soms zat ik op de bank en moest ik een vriendin bellen omdat ik niet meer wist hoe ik verder moest. Ik heb ook een paar keer op het punt gestaan om zelfmoord te plegen. In veel opzichten bleek ik de patronen uit mijn jeugd te herhalen, ik zocht zelfs partners uit die leken op de mensen uit mijn jeugd. Later legde een psycholoog uit hoe dat werkt. Als je aan de patronen uit je jeugd wilt ontsnappen, moet je een ander soort mensen uitzoeken dan de mensen aan wie je gewend bent. Maar dat doe je niet. Je kiest juist dezelfde soort mensen uit, in de hoop dat je die mensen kunt veranderen. Je kiest bijvoorbeeld een partner uit die op je vader lijkt, terwijl je juist moeite had met je vader. Omdat je dat wat verkeerd is gegaan, deze keer wel goed wilt laten aflopen. Maar dat lukt niet, want andere mensen verander je niet.”

Ook interessant: Hoe kun je een depressie herkennen? De Hersenstichting legt uit

Geen zelfrespect

“Ook ik koos een paar keer een partner die zelf issues had. Maar zijn focus richtte hij op mij. Met mij was van alles mis, vond hij. Ik stelde hem teleur, het kwam door mij dat hij zo reageerde en dat hij niet gelukkig was. Later kwam ik een van mijn exen tegen op een verjaardag. Hij zei dat hij officieel gediagnosticeerd was als narcist. Tja, dat was mij ook al wel duidelijk. Hij had bij mij veel schade aangericht. Ik ging geloven dat er van alles niet aan mij klopte. Dat gevoel was heel hardnekkig. Er hoefde maar iets kleins te gebeuren – iemand zei dat een presentatie die ik had gemaakt niet helemaal goed was, of ik er even naar wilde kijken – of ik dacht: zie je wel, het wordt helemaal niets met mij. Of een vriendin vroeg waarom ik zo laat op haar verjaardag was gekomen. Gewoon van die dingen die iedereen weleens heeft. Maar ik dacht dan meteen: ik deug niet. Mijn zelfrespect was broos. Van kritiek werd ik meteen heel onzeker en angstig.”

De rest van Mirjams verhaal lees je in Vriendin 40.