PSV-voetbalster Nurija vond haar moeder in een armoedige kliniek

16 juli 2021

Nurija (23) – voetbalster bij PSV – vond via Spoorloos haar biologische moeder in een armoedige kliniek in Rusland. Ze besloot iets aan de situatie te doen, met succes. “Mijn moeder heeft nu de juiste psychiater en medicijnen. Ze voelt zich goed en is nog nooit zo’n lange tijd thuis geweest.”

Nurija: “Zolang ik me kan herinneren, ben ik al nieuwsgierig naar mijn biologische moeder in Rusland. Als zesjarige vroeg ik al wie ze was en waarom ze me had afgestaan. Op mijn tiende wilde ik haar al zoeken. Dat vonden mijn adoptieouders, die altijd heel open zijn geweest over mijn adoptie, toen iets te vroeg.
Stukje bij beetje vertelden ze me wat ze wisten. Ik kom uit Rusland, net als mijn broer. We zaten beiden in hetzelfde kindertehuis, maar zijn biologisch niet aan elkaar verwant. Mijn Russische moeder – ze heet Railya – kon niet voor mij zorgen. Natuurlijk was ik nieuwsgierig naar het hoe en waarom. Mijn ouders probeerden altijd zo goed mogelijk mijn vragen te beantwoorden en hoe ouder ik werd, hoe beter ik de situatie van Railya begon te begrijpen.
Mijn biologische moeder was veertig toen ze mij kreeg. Ze leed aan een psychische aandoening – schizofrenie – waardoor ze niet voor mij kon zorgen. Deze ziekte openbaarde zich op haar zeventiende. Als ik eerlijk ben, heb ik dit stukje informatie over mijn afkomst altijd het meest moeilijke gevonden. Er zat altijd een bepaald soort angst dat ik ook ziek zou kunnen worden. Erover praten met anderen deed ik niet. Zelfs mijn beste vriendinnen wisten niet waarom mijn moeder mij had afgestaan. ‘Ze kon niet voor me zorgen’, zei ik altijd. Voor de echte reden schaamde ik me een beetje. Ik dacht: als ze weten dat mijn moeder psychische problemen heeft, gaan ze misschien ook anders naar mij kijken. Erfelijkheid kan immers een rol spelen bij schizofrenie. Ik weet nog heel goed wat ik dacht toen ikzelf zeventien werd: dit is het jaar van de waarheid. Nu ga ik meemaken of ik ook ziek word of niet. Mijn adoptiemoeder begreep mijn angst, al kon ze het niet helemaal wegnemen. Ze zei altijd: ‘Nurija, maak je geen zorgen. Ik zie niets vreemds aan jou, je functioneert als ieder ander. En als je toch ziek wordt, steunen we je omdat we onvoorwaardelijk van je houden.’”

Meteen raak

”Ik werd niet ziek. En mijn drang om mijn biologische moeder te zoeken werd groter en groter. Ik dacht veel aan haar en vroeg me op bijzondere dagen, zoals mijn verjaardag, altijd af: denkt ze nu ook aan mij? Want ook al heb je schizofrenie, de geboorte van je dochter vergeet je niet, toch?
In 2019 wilde ik niet langer wachten en ben ik gaan zoeken. Het adoptiebureau kon niks voor me doen omdat er internationaal al heel lang geen kinderen meer uit Rusland worden geadopteerd. Een Russische vriendin probeerde vervolgens mijn moeder te vinden via de Russische variant van Facebook. Ook dit spoor liep dood. Het enige waar ik nog kon aankloppen, was bij het televisieprogramma Spoorloos. Ik twijfelde, vooral vanwege die psychische ziekte van mijn moeder. Ik wist niet wat ik kon verwachten en hoe ik haar zou aantreffen, als ze haar al zouden vinden. Wilde ik dat wel delen met de rest van de wereld?Ik liet het even rusten, maar de drang in mij om mijn biologische moeder te vinden was vele malen groter dan het ongemak dat ik voelde om hiermee in de openbaarheid te treden. Dus stuurde ik een mail. Een dag later kwam al het antwoord. De redactie van Spoorloos wilde helpen. Na lang zoeken vonden zij een geschikte tolk en correspondent, Sergey. Daarna ging het razendsnel. Er stond in de adoptiepapieren nog een oud adres van mijn oma in Starotimosjkino, dat ligt op ruim 800 kilometer ten zuidoosten van Moskou. Bij dat adres heeft Sergey een telefoonnummer gezocht. De eerste keer dat hij belde, was het meteen raak. Hij kreeg zelfs mijn moeder aan de lijn. ‘Ik zoek Railya’, zei hij. ‘Daar spreek je mee’, antwoordde ze. ‘Heb je een dochter?’ vroeg Sergey. ‘Jazeker. Nurija’, zei ze toen trots.”

Emoties verbinden

”In oktober 2019 vertrok ik samen met mijn ouders en broer naar Rusland. Het dorpje waar mijn familie vandaan komt, bleek totaal geïsoleerd te zijn van de buitenwereld. De mensen die er wonen, zijn arm en helemaal zelfvoorzienend. In de dichtstbijzijnde stad Oeljanovsk waren de gebouwen grauw, kleurloos en oud en zaten de wegen vol gaten. En toch ogen de mensen er gelukkig.
Zo ook mijn tante Ravza die al jarenlang voor mijn moeder zorgt. Ze stond me samen met haar zus met een grote glimlach op te wachten voor haar kleine huisje. Ik werd heel warm ontvangen. Speciaal voor mij had ze allemaal lekkere dingen gemaakt en de hele familie uitgenodigd. Mijn moeder blijkt nog drie zussen en vijf broers te hebben en allemaal neefjes en nichtjes. Dat de familie zo groot was, wist ik helemaal niet. Vooraf was ik een beetje bang dat de ontmoeting zou tegenvallen omdat ik geen Russisch spreek en zij geen Engels. Maar ook al spreek je elkaars taal niet, emoties verbinden.
Ik had meteen iets met mijn tantes. We huilden en lachten samen. Zij vertelden mij – via tolk Sergey – dat mijn moeder net weer opnieuw opgenomen was in een psychiatrische kliniek. Al vanaf haar zeventiende verblijft ze daar zodra ze een terugval heeft en mijn tante haar niet kan verzorgen. Of als mijn tante geen geld heeft voor de juiste medicijnen. ‘Ze gaat zo blij zijn als ze je ziet’, zei Ravza.”

Naargeestige sfeer

“Diezelfde dag bezocht ik ook mijn moeder. De kliniek zag er vervallen uit. Het verplegend personeel was chagrijnig. Bovendien hing er een naargeestige sfeer. Hier in Nederland praten we niet altijd even makkelijk over psychiatrische ziektes, in Rusland worden deze patiënten nog echt weggestopt, verborgen voor de rest van de samenleving. Alsof het besmettelijk is. We moesten lang wachten voordat we naar binnen mochten. De ontvangstruimte was een heel klein kamertje. Aan de ene kant stond een rijtje verpleegsters, aan de andere kant zat mijn moeder op een bankje.
Zodra de deur openging, sprong ze op van haar bank en vloog ze me in de armen. Klein van stuk, maar ontzettend sterk. Het was zo’n mooi en ontroerend moment. Allebei moesten we huilen. In totaal mocht ik twee uur lang bij haar zijn. Mijn moeder was een spraakwaterval. Ze vertelde honderduit. Was opgewonden, druk. Maar ik heb geen moment gedacht: ik zit hier met een psychiatrisch patiënt. Totaal niet. Ik had meteen zoiets van: dit is mijn moeder. Bij haar wil ik zijn. Het klopte helemaal.”

Drie-eenheid

“Ik heb mijn moeder daarna nog één keer gezien. Een dag later. Mijn adoptieouders mochten toen ook even kennismaken. Het moment waarop ik zowel mijn Nederlandse als mijn Russische moeder gelijktijdig kon omhelzen, is voor mij het mooiste van die hele reis. Beide vrouwen zijn zo belangrijk voor mij, we vormden voor even een drie-eenheid. Het liefst was ik nog langer bij mijn biologische moeder gebleven, maar dat werd ons verboden door de arts van de kliniek. De afspraak vlak voor mijn vertrek werd gecanceld. Ik mocht zelfs niet even zwaaien naar mijn moeder. Dat zou ten koste gaan van haar welzijn. Hoe dan? Ze was juist zo blij elke keer als ze me zag.”

Waardigheid

“Achteraf ben ik toch blij dat ik haar in die kliniek heb bezocht. Ook al moet dat ontzettend zwaar zijn geweest voor Railya, mijn moeder, ik heb nu wel een stukje van haar leven gezien dat niet zo fraai is. Sowieso heeft mijn moeder na de diagnose schizofrenie nooit meer het leven kunnen leiden waar ze op hoopte. Ze wilde kinderen krijgen én een gezin. Het gelukkigst was ze toen ze zwanger raakte van mij. En toen werd ik haar ook nog afgenomen, omdat ze niet voor me kon zorgen. En haar moeder, mijn oma, was op dat moment te ziek om het te doen.Ik wilde vanuit Nederland iets voor Railya doen. Haar de waardigheid teruggeven die ze nooit heeft gevoeld. Ik wilde haar laten zien dat er wel naar haar gekeken wordt en dat ze trots mag zijn op wie ze is en hoe ze het doet. Ik kan die veertig ellendige jaren niet terugdraaien, maar ik kan het wel beter maken voor haar. Ik deelde mijn verhaal op een speciale website en begon daar tegelijkertijd een inzamelingsactie.”

Lieve berichtjes

“Na de uitzending van Spoorloos – dat was in december 2019 – stond er binnen een dag al vierduizend euro op de teller. Mensen waren geraakt. Ik kreeg allemaal lieve berichtjes. Vriendinnen die vertelden dat zelfs hun stoere vaders huilend naar de reportage hadden gekeken. Ontroerend. Dat had ik nooit verwacht. Inmiddels hebben we al twintigduizend euro binnen. Weet je wat je daar allemaal mee kunt doen in Rusland?
Dankzij Sergey, de tolk, waar ik wekelijks intensief contact mee heb en die me nog steeds overal bij helpt, heeft mijn moeder nu de juiste psychiater en medicijnen. Ze voelt zich goed, heeft vertrouwen in de behandeling en is nog nooit zo’n lange tijd thuis geweest. Mijn tante krijgt elke maand een vast bedrag zodat ze zich financieel geen zorgen hoeft te maken. Af en toe is er ook een extraatje zoals een stofzuiger, een nieuwe jas of een kappersbezoek. Vorig jaar is er een waterput geslagen bij het huisje van mijn tante, zodat ze nu ook stromend water hebben. Dit jaar willen we proberen een badkamer te maken met een mooie douche en een toilet, want dat is nu nog een gat in de grond, ergens achter in de tuin. Het zijn van die normale dingen voor ons, maar daar nog heel bijzonder.
Of het allemaal gaat lukken, is een kwestie van de lange adem. Veel hangt af van de enige aannemer in het dorp. Hij is wat onvoorspelbaar en laks, dat is frustrerend. Maar Sergey blijft aanhouden.”

Naam van mijn vader

”Zelf ben ik bezig met een cursus Russisch. Want ik wil dolgraag terug om met mijn moeder te praten. Nu gaat het contact vooral via Sergey. En ik stuur berichten via WhatsApp naar mijn tante, die dan weer bij mijn moeder terechtkomen.
Er staat me als ik weer naar Rusland ga, nog iets te wachten. Toen we mijn moeder bezochten in de kliniek, noemde zij binnen vijf minuten de naam van mijn vader. Over hem had ze nooit met iemand gesproken, zelfs niet met mijn tante. Ze vertelde dat ze hem heeft ontmoet toen ze opgenomen was op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis. Hij was daar ook een patiënt, maar niet op de psychiatrische afdeling. Mijn moeder hield van hem en daar ben ik uit voortgekomen.
Sergey is mijn vader vorig jaar al gaan zoeken. Of dat gelukt is, weet ik niet. Hij heeft Spoorloos beloofd mij daarover niks te zeggen. Wat ik wel weet, is dat ik opnieuw dna heb afgestaan en dat er een match is. Met mijn vader of met een ander familielid. Ik ben nooit zo bezig geweest met mijn vader. Vooral omdat er over hem niks bekend was. Maar als ik hem ook nog vind, maakt dat de puzzel compleet. Meer kan ik me dan niet wensen. Ik voel me gelukkig, als ik nu aan mijn Russische moeder denk. Dat gevoel was er nog niet toen ik Rusland verliet. Ze doet het op het moment zo goed, is zo’n sterke vrouw. Welke tegenslag ze ook meemaakt, wat ze ook op haar bordje krijgt, ze staat weer op. Railya is een powervrouw. Ik ben trots op haar en weet zeker: als ik niet haar genen had, dan had ik het zelf ook nooit zover geschopt in mijn voetbalcarrière.”