Stella leeft in armoede: ‘Je hoeft niet rijk te zijn om je rijk te voelen’

6 december 2021

Stella en haar kinderen leven al zeven jaar in armoede. Hoewel dit lang niet makkelijk was, vindt ze dat het haar leven heeft verrijkt. “Echte rijkdom zit in een fijne tijd met elkaar.”

Stella (56): “Iedere morgen stift ik mijn lippen. Toen ik in luxe leefde, deed ik dat met Chanel en sinds ik geldzorgen kreeg met een lippenstift uit de feestwinkel. Die kost maar een paar euro en blijft de hele dag zitten. Iedere ochtend verzorg ik me en kleed ik me mooi aan, hoe ik me ook voel. Mijn moeder gaf me mee om altijd trots te zijn en me niet meer of minder te voelen dan een ander. Die instelling geef ik door aan mijn kinderen Kick (17) en Pleun (14). Mijn kinderen en ik weten wat armoede is, maar óók hoe het voelt om rijk te zijn zonder geld. Want de mooiste momenten die we samen beleven kosten niets. Toen de kinderen jong waren, was het al feest als ik we pannenkoeken aten in de tent die ik in de woonkamer neerzette. En als we naar een zandbak gingen met alleen een emmertje en schepje, bouwden we urenlang de prachtigste zandkastelen. Nu de kinderen ouder zijn, is het uitdagender om dit soort momenten voor ze te verzinnen, maar we hebben het nog altijd heel gezellig. We genieten ervan om ’s avonds kaarsjes aan te steken en stokbrood met kruidenboter te eten. Pleun en ik houden van mode en zijn dol op windowshoppen om de nieuwe collectie te bewonderen. Dat kost niets en het is ontzettend inspirerend. En we hebben een wenspot waar we briefjes met onze wensen in stoppen. Dat kan een dagje uit zijn of een hapje eten in een restaurant. Het is interessant om van elkaar te weten waar we van dromen en waarvoor we willen sparen. Kleingeld doe ik ook altijd in de wenspot. Als er genoeg in zit voor een ijsje en we hebben er zin in, halen we er één. Op dat soort momenten voel ik me heel rijk.”

Stella leeft al zeven jaar in armoede. Ze belandde in de schulden toen het bedrijf waar ze een goede baan had failliet ging en de relatie met de vader van haar kinderen eindigde. Stella: “Voordat mijn ex-partner en ik uit elkaar gingen, was ik niet met geld bezig. Geld was voor mij een middel waar ik leuke dingen mee kon doen. Ik was dol op mooie boeken. Ik kocht er zo veel dat ik ze onmogelijk allemaal kon lezen. En ik hield van lekker eten en mooie kleding, waar ik ook veel geld aan uitgaf. Doordat ik als kind in luxe was opgegroeid, was ik me ook niet bewust van de waarde van geld. Het was er altijd en ik hoefde er niet over na te denken.”

Picknicken in het park

Hoe anders was dat na haar scheiding, toen ze in de ziektewet belandde door een burn-out en ze verstrikt raakte in een web van bureaucratische regels van instanties. Stella: “Ik was totaal niet voorbereid op de financiële gevolgen die mijn relatiebreuk had en ik was daar ook niet mee bezig. Het koophuis waar mijn ex-partner en ik in woonden, stond op onze beider namen, maar we kwamen overeen dat hij erin zou blijven wonen omdat hij meer verdiende. Achteraf had ik zakelijker moeten zijn en erop moeten staan dat ik er met de kinderen zou blijven, maar destijds had ik er het volste vertrouwen in dat het goed zou komen met mij. Ik had grootse plannen om een bedrijf te beginnen in kinderschoenen met als extra dienst dat ze door een podoloog aangemeten zouden worden. Mijn businessplan zat stevig in elkaar, maar ik had niet ingecalculeerd dat de zorg voor twee jonge kinderen, de ingewikkelde verkoop van het huis, mijn geldzorgen en mijn liefdesverdriet zo zwaar op me drukten dat ik een burn-out kreeg. Gelukkig herstelde ik, maar de financiële gevolgen waren gigantisch. De rekeningen stapelden zich op. Omdat ik de huur van mijn woning en bedrijfsruimte niet kon betalen, moesten mijn kinderen en ik ons huis uit. Een lange tijd woonden we tijdelijk in onbewoonde huizen die te koop stonden. We zwierven van woning naar woning. Ik maakte me ontzettend veel zorgen en zag door de bomen het bos niet meer toen ik van de ziektewet in de bijstand terecht kwam en ik wekenlang helemaal geen geld had, maar zelfs in die tijd lukte het me om voor de kinderen leuke momenten te verzinnen. Ik kocht niet veel, maar bijvoorbeeld wel één heel lekker brood bij de bakker dat zo heerlijk was dat we er geen beleg op hoefde te doen. Tussen de middag picknickten we op een bankje met uitzicht op rivier de Amstel. Dan smikkelden we van ons brood en was alles even goed. We gingen ook vaak naar de speeltuin en de bibliotheek, uitjes die niets kostten.”

Stella bleef voor haar kinderen sterk en positief. Ze wilde dat ze een blije moeder hadden. Ondertussen greep ze alles aan wat in haar mogelijkheden lag om haar leven en dat van de kinderen te verbeteren. Nadat ze een gemeenteraadslid een noodkreet stuurde, kreeg ze een urgentieverklaring voor een huurhuis. Maar de rust keerde daarmee niet terug. Stella: “Als je geldzorgen hebt, ben je continu aan het nadenken hoe je de eindjes aan elkaar kunt knopen en ga je van loket naar loket om om hulp te vragen. Met die gedachten kun je heel druk zijn. Zo druk dat je er uitgeput van raakt. Ik zie armoede daarom ook als een ziekte. Als je arm bent, ben je geestelijk en lichamelijk minder krachtig omdat je de hele dag allerlei moeilijkheden aan het tackelen bent. Je weerstand kan daardoor een knauw krijgen. Als je ziek bent, koop je sinaasappels voor extra vitaminen, maar als je arm bent, heb je daar soms niet eens geld voor.”

Lees ook: zij leven in armoede: ‘Als de kinderen het maar niet merken’

Geur van wasverzachter

Een dieptepunt bereikte Stella zes jaar geleden toen haar wasmachine, koelkast en gasfornuis tegelijk stuk gingen en ze haar enkel brak tijdens een val van de trap. Stella: “Ik schaamde me kapot toen een moeder van een vriendje van Kick en Pleun de woonkamer binnenkwam om de kinderen op te vangen omdat ik van de trap was gevallen. In de huiskamer stonden een paar vuilniszakken met vuil wasgoed die ik naar de wasserette wilde brengen. Het wasgoed lag ook los in de kamer omdat een van de vuilniszakken was gescheurd. Ik moest naar het ziekenhuis om geopereerd te worden aan mijn gebroken enkel. Gelukkig hielp die lieve moeder me uit de brand. Een paar dagen na de val rook de woonkamer heerlijk naar wasverzachter. Toen ik de stapels schone wasgoed op tafel zag, kon ik wel huilen van dankbaarheid. De moeder had niet alleen voor Kick en Pleun gezorgd, maar ook alle was gewassen. Haar hulp deed me zo veel goed. Steun van anderen is hartverwarmend en nodig als je geen geld hebt, maar om die steun te ervaren moet je je wel kwetsbaar op durven stellen.”

Stella legt uit dat ze haar schaamte meerdere malen heeft moeten overwinnen. Stella: “Er ligt een groot taboe op armoede. Mensen komen er niet snel voor uit dat ze geldzorgen hebben vanwege de vele vooroordelen. Veel mensen denken bijvoorbeeld dat mensen met geldproblemen daar zelf schuld aan hebben. Helaas weet ik uit ervaring dat het iedereen kan overkomen. De eerste keren dat ik in de rij van de voedselbank stond, voelde ik me zo ongemakkelijk dat ik het liefst onzichtbaar wilde zijn. Ik doe altijd mijn best om er verzorgd uit te zien, maar toen overwoog ik om mijn sieraden af te doen. Het voelde zo misplaatst om mooie kleren en sieraden te dragen. Dat is wat armoede ook doet: het tast je gevoel van eigenwaarde aan. Omdat ik dat absoluut niet wilde, deed ik mijn uiterste best om mijn schaamte te overwinnen. Op een gegeven moment maakte ik zelfs een spelletje van mijn bezoek aan de voedselbank. Na thuiskomst zette ik alle boodschappen op een tafeltje en maakte ik een foto die ik op Facebook zette. Mensen vonden het interessant om te zien wat er in een pakket zat. De kinderen noemden de voedselbank de snoepbank omdat er vaak veel lekkers in de tas zat. Ik kreeg veel aardige reacties op die berichten. Veel mensen zijn negatief over Facebook, maar mij bracht het veel goeds. Ik leerde er zelfs dierbare vrienden door kennen. Uit eenzaamheid begon ik mijn ervaringen te delen, waardoor ik met mensen in contact kwam en zelfs kansen kreeg. Toen de gemeente Amsterdam me vroeg om ambassadeur te worden van de Stadspas, een pas waarmee mensen met een laag inkomen korting krijgen op culturele instellingen en sportclubs vond ik dat leuk. Samen met de kinderen ondernam ik veel leuke dingen, waar ik over schreef. Het is nu mijn doel om armoede een gezicht te geven. Vaak is armoede een abstract begrip, iets waarover beleidsmakers vergaderen, maar armoede gaat over mensen. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen met geldzorgen in Nederland geholpen kan worden. Er zijn zo veel instanties die zich bezighouden met schuldhulpverlening. Het moet alleen anders en minder bureaucratisch worden georganiseerd. Ik heb een boek geschreven, Armoede krijg je gratis, en ik geef lezingen. Iedere vrouw heeft kwaliteiten die iets toevoegen aan de wereld, maar die moet je wel durven inzetten. Ik heb besloten dat de tijd daar nu rijp voor is voor mij.”

Onbetaalbaar

Stella legt uit dat armoede haar leven in zekere zin heeft verrijkt. Stella: “Ik zie nu in dat het leven niet draait om mooie kleren en spullen en dat échte rijkdom zit in een fijne tijd met elkaar. Ik heb ook geleerd dat je je als mens altijd kunt ontwikkelen, zelfs als je geen geld hebt. Aan mijn kinderen geef ik mee dat ze altijd in zichzelf moeten geloven en dat ze geholpen worden door engelen. Maar engelen zijn mensen, dus om hun steun te krijgen, moeten ze zich durven laten zien en hun wensen kenbaar maken. Ik leer mijn kinderen ook dat het echte kapitaal in hun hoofd zit. In je gedachten kun je alles. Toen de kinderen jong waren, vroeg ik weleens wat ze wilden doen. Als ze antwoordden dat ze naar de Efteling wilden, sloten we onze ogen en vertelden we elkaar wat we in onze fantasie beleefden. Visualiseren heet deze techniek. We waren voor ons gevoel toen echt even in het pretpark. Ik leer mijn kinderen om groot te dromen en te genieten van het kleine.”

Tekst: Sonja Brekelmans